Sana: Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari Sinf

III. Yangi mavzuning bayoni

Aziz o`quvchi , buyuk tarixga egabo`lganxalqning ma`naviyati ham Buyuk bo`ladi.Chunki buyuk ma`naviyatga ega bo`lmagan xalq buyuk Tarix yarata olmaydi. Lug`atlarda yozilishicha, ma`naviyat «ma`ni», «ma`no» So`zlarining ko`plik shaklidir. Lekin «ma`naviyat» tushunchasining mazMuni faqat shu so`zlar bilan chegaralanib qolmaydi: « insonni Inson qiladigan, uning ongi va ruhiyati bilan chambarChas bog`langan tushuncha har qaysi odam, jamiyat, millat va Xalq hayotida hech narsa bilan o`lchab bo`lmaydigan alohida o`rin tutadi. Odamzod moddiy va ma`naviy ehtiyojlar bilan tirik. Ularni bir-biridan ustun qo`yib bo`lmaydi. Moddiy intilishlar kuchayib ketsa,Odamlar ma`naviy qiyofasini, o`zaro hurmat, go`zallikni qadrlash, haqiqatga ishonch kabi fazilatlarini boy berishi mumkin. Aksincha,faqat ma`naviy intiUshlar bilan ham yashab bo`lmaydi.Chunki hayot odamlarning moddiy taraqqiyotdan orqada qolib ketishiga , kutubxona, teatr, muzey singari ihn-ma`rifat maskanLari qurishga topolmay, oxir-oqibatda ruhiy qashshoq bo`lib qolishiga olib kclishi mumkin.Shu ma`noda Prezidentimiz Islom Karimovning quyidagi fikrlarini Yodda tutishimiz lozim: “insonga xos orzu-intilishlarni ro`yobga chiqarish, uning ongli hayot kechirishi uchun zarur bo`lgan moddiy va ma`naviy olamni bamisoli parvoz qilayotgan qilayotgan qushning ikki qanotiga qiyoslasak, o`ylaymanki ,o`rinli bo`ladi. Qachonki ana shu ikki muhim omil o`zaro uyg`unlashsa , tom ma`nodagi qo`sh qanotga aylansa, shundagina inson, davlat va jamiyat hayotida

o`sish-o`zgarish,yuksalish jarayonlari sodir bo`Iadi»<sup>1</sup>.Darhaqiqat, agar dunyo tarixiga nazar tashlaydigan bo`lsak, moddiy va ma`naviy boyliklarni uyg`unlashtirib, taraqqiyol yo`lida ulardan keng foydalanish yaxshi natijalar berganini ko`ramiz Ma`naviyatni doimo yangilab, boyitib boradigan manbalar ko`p.Oila, mahalla, maktab, Vatan, ota-ona, ustoz, yor-do`st, umuman,hayotda ezgulik va yaxshilikka boshlaydigan har bir narsa ma`naviyat
manbayidir. Ular orasida, ayniqsa, xalqimizning mazmunli hayoti,bunyodkorlik faoliyati, beqiyos fazilatlari alohida o`rin tutadi.Biz ma`naviyatning ayrim qirralarinigina tilga olib o`tdik. Yurtimiz tup-
tog`i esa ma`naviyatga kon. Uning har qarich yerida ko`hna sivilizatsiyaga claxldor bo`lgan noyob buyumlarni topish mumkin. Vatanimiz hududidagi aksariyat me`moriy obidalar va yodgorliklar YUNESKOning maxsus
ro`yxatida turishi ham shundan dalolat beradi. Katta bo`Ub, dunyoning eng nufuzli muzeylarini tomosha qilsangiz, albatta, O`zbekistonga taalluqli bo`lgan nodir bir yodgorlikka duch kelasiz. Bularning barchasi bizning naqadar ulkan ma`naviy boylikka voris ekanimizni bildiradi. Bular-ku ko`zga ko`rinib turgan boylMarimiz, lekin bir qarashda ko`zga tashlan maydigan, odamlarimizga xos buyuk fazilatlar, ularning boy ruhiy dunyosi, go`zal va ma`noli so`z-iboralari, betakror his-tuyg`ulari-chi? Agar daryolarning qanday hosil bo`lishiga e`tibor bergan bo`lsangiz, tog`lardagi jilg`alar irmoqlarga, irmoqlar soylarga qo`shilib, daryoga aylanadi. Ular o`z yo`lida qanchadan qancha tosh-u giyohlarni, tuz va ma`danlarni o`ziga singdirib, yerning tomiriga hayot baxsh etib turadi. Ma`naviyatni ham ana shunday daryoga qiyoslash mumkin. U ham
asrlar qa`ridan ne-ne hayotiy tajribalarni, millionlab insonlarga xos bilim va hissiyotlarni o`zi bilan birga olib keladi. Xuddi daryo suvi yerning tomirlariga hayot bag`ishlab turganidek, u ham insonlar va
xalqlar turmushiga ma`no-mazmun beradi.

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1. 
   Ma`naviyat so`zining ma`nosini tushuntirmg.
   
2. 
   Prezidentimiz nimalami parvoz qilayotgan qushniii^ Iк к qiyoslash o`rinli, deb ta`kidlagan?
   
3. 
   Moddiy va ma`naviy narsalarni siz qanday tushuuasiz?
   
4. 
   Ushbu rasmlardagi narsa-hodisalarning qaysi biri nindtll] qaysi biri ma`naviy olamga tegishli ekanini ayting,
   

5. 
   Alfred Nobel kim bo`lgan?
   
6. 
   Alisher Navoiy qanday ezgu ishlami amalga oshirgan?
   
7. 
   Xalqimizga xos ibratli fazilatlardan qaysilarini bilasiz?
   
8. 
   PahlavonMahmudningmardligivaohyjanobligiga nimii nttl podshosi tan bergan edi?
   
9. 
   Umarshayx Mirzoning halol va adolatli bo`lgani hm|lilfl bering.
   

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o`quvchilar baholanadi.
VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __6 ^ABV __

Mavzu: «Yuksak ma`naviyat — yengilmas kuch» mavzusida
amaliy mashg`ulot

Darsning maqsadi: O`quvchilarga Ma`naviyat so`zining ma`nosini, Prezidentimiz nimalami parvoz qilayotgan qush
qiyoslash o`rinli, deb ta`kidlagan?Moddiy va ma`naviy narsalarni ,Ushbu rasmlardagi narsa-hodisalarning qaysi biri ,Alfred Nobel kim bo`lganligini, Alisher Navoiy qanday ezgu ishlami amalga oshirganligini, Xalqimizga xos ibratli fazilatlardan qaysilarini bilishini, PahlavonMahmudning mardligi va oliyjanobligiga nima podshosi tan berganligini, Umarshayx Mirzoning halol va adolatli bo`lgani haqida tushuntirish.

Ta`limiy: Bolalarga Vatan tuyg`usi fani haqida ma`lumot berish va darsni tushuntirish vaqtida ularga mavzuni ta`limiy ravishda yoritib berish: O`quvchilarga biz nima uchun istiqlolni buyuk ne`mat sifatida qadrlashimizni, Prezidentimiz Islom Karimovning eng ulug` maqsadimiz, eng ulug` g`oyamiz haqida aytgan fikrini sharxlashi, Yurt tinchligi , Vatan ravnaqi va Xalq farovonligi kabi ezgu maqsadlarni amalga oshirish uchun avvalo nima qilish kerakligi, Ulug` maqsadlarga intilib yashagan odam nima uchun adashmasligi, Tabiatda , jamiyatda bo`shliq bo`lmagani kabi , insonning qalbi va ongida ham bo`shliq bo`lmasligini tushuntirish.

Tarbiyaviy: Bilimli, sog`lom, barkamol insonni voyaga yetkazish. O`z yurtiga sadoqatli, mard va fidoyi, komil insonlarni tarbiyalsh, yaxshi va yomonning farqiga borishga, hayotda to`g`ri yo`l tanlash, xalqimiz va Vatanimizga halol xizmat qilish, bunyodkor g`oyalarning hayotbaxsh kuchini to`g`ri anglab, vayronkor g`oyalarga vaqtida zarba berishga o`rgatish . Guruh bilan “ bir yoqadan bosh chiqarib” ishlashga, “ hamma bir kishi uchun, bir kishi hamma uchun”, “ birlashgan o`zar, birlashmagan to`zar “ maqolining hayotdagi isbotini ko`rsatish bilan o`quvchilarni birlashib, maslahatlashib, bir-birini fikrini hurmatlashga o`rgatish;

Rivojlantiruvchi: O`quvchilarga darsni tushuntirish vaqtida o`quvchilarni qiziqtirish uchun ularni guruhlarga bo`lib, guruhlar bilan ishlash , test savollari, boshqotirmalar orqali dars rivojlantiriladi. O`quvchilarning to`g`ri fikrlashini rivojlantirish.

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg`usi fani haqida ma`lumot berish.O`quvchilar dars davomida o`rganishi kerak bo`lgan bilim, ko`nikma, va malakalar

Bilim: O`quvchilar Ma`naviyat so`zining ma`nosini, Prezidentimiz nimalami parvoz qilayotgan qush
qiyoslash o`rinli, deb ta`kidlagan?Moddiy va ma`naviy narsalarni ,Ushbu rasmlardagi narsa-hodisalarning qaysi biri ,Alfred Nobel kim bo`lganligini, Alisher Navoiy qanday ezgu ishlami amalga oshirganligini, Xalqimizga xos ibratli fazilatlardan qaysilarini bilishini, PahlavonMahmudning mardligi va oliyjanobligiga nima podshosi tan berganligini, Umarshayx Mirzoning halol va adolatli bo`lgani haqida bilishi

Ko`nikma: O`quvchilar Vatan , mahalla , shahar haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O`quvchilar darslik matni bo`yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 6 sinf “Vatan tuyg`usi ” darsligi

2.Yuksak ma`naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo`r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. «Yuksak ma`naviyat — yengilmas kuch»

2. Alisher Navoiy qanday ezgu ishlami amalga oshirganligini

3. O`zbekiston vatanim manim

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O`tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O`quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O`tilgan mavzuni takrorlash

Registon maydoni qayerda joylashgan?

Uni yana qanday nom bilan ataydilar?

Ulug`bek madrasasi kim tomonidan qurilgan?

Bu madrasada kimlar dars bergan?
Alisher Navoiy qayerda tahsil olgan?
Sherdor madrasasi nima uchun shunday atalgan?
Tillakori madrasasi nima uchun shunday atalgan?
Sherdor va Tillakori madrasalarini kim qurdirgan?
Ushbu rasmlardan Ulug`bek, Sherdor va Tillakori madrasalarini qaysi tarafida joylashganiga qarab ko`rsatib bera olish

III. Yangi mavzuning bayoni

«Yuksak ma`naviyat — yengilmas kuch» mavzusida amaliy mashg`ulot uchun adabiyotlar
1. Islom Karimov. Yuksak ma`naviyat — yengilmas kuch”
«Ma`naviyat» nashriyoti, 2008-yil, 18-20-betlar.

2. Islom Karimov. Vatan va xalq mangu qoladi. Toshkent, Alisher Navoiy
nomidagi O`zbekiston Milliy kutubxonasi nashriyoti, 2010-yil, IQI
betlar.

3. Milliy istiqlol g`oyasi: asosiy tushunchalar, tamoyillar va Atf
Toshkent, «Yangi asr avlodi» nashriyoti, 2002-yil, 72-73-bell;n

4. 
   Ma`naviy yuksalish yo`lida. Toshkent, «Ma`naviyat» nashriyoti,
   yil, 16-18-betlar.
   
5. 
   A. Ibrohimov. Yorug`lug`. Toshkent, «O`zbekiston milliy ensikloediyasi
   davlat ilmiy nashriyoti, 2006-yil, 235-238-betlar.
   

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1Ma`naviyat so`zining ma`nosini tushuntirmg.

2Prezidentimiz nimalami parvoz qilayotgan qushniii^ Iк к qiyoslash o`rinli, deb ta`kidlagan?

3Moddiy va ma`naviy narsalarni siz qanday tushuuasiz?

4Ushbu rasmlardagi narsa-hodisalarning qaysi biri nindtll] qaysi biri ma`naviy olamga tegishli ekanini ayting,

5Alfred Nobel kim bo`lgan?

6Alisher Navoiy qanday ezgu ishlami amalga oshirgan?

7Xalqimizga xos ibratli fazilatlardan qaysilarini bilasiz?

8PahlavonMahmudningmardligivaohyjanobligiga nimii nttl podshosi tan bergan edi?

9Umarshayx Mirzoning halol va adolatli bo`lgani hm|lilfl bering.
V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o`quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.


Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __6 ^ABV __

Mavzu: O`tda yonmaydigan meros

Darsning maqsadi: O`quvchilarga Moddiy boylik abadiy turishi mumkinmi?Ma`naviy boylikni yo`q qilib bo`ladimi?«Avesto» kitobi nechta qoramol terisiga yozilganligini,O`tda yoqilgan bu kitob butunlay yo`q bo`lib ketdimi,Mahmud Zamahshariy kim bo`lganligini,Abu AH ibn Sinoning eng mashhur asari qaysi ekanligini, Mirzo Ulug`bek olimlik martabasining benihoya buyuk ckanini qachon his etganligini, Ushbu shaharlar ichidan Alisher Navoiy haykali qo`yilgan shaharlarni , Ma`naviyatU odamni ma`naviyatsiz odamdan qanday farqlash mumkin?Ma`naviyatni nega daryoga qiyoslayimizni tushuntirish.

Ta`limiy: Bolalarga Vatan tuyg`usi fani haqida ma`lumot berish va darsni tushuntirish vaqtida ularga mavzuni ta`limiy ravishda yoritib berish: O`quvchilarga biz nima uchun istiqlolni buyuk ne`mat sifatida qadrlashimizni, Prezidentimiz Islom Karimovning eng ulug` maqsadimiz, eng ulug` g`oyamiz haqida aytgan fikrini sharxlashi, Yurt tinchligi , Vatan ravnaqi va Xalq farovonligi kabi ezgu maqsadlarni amalga oshirish uchun avvalo nima qilish kerakligi, Ulug` maqsadlarga intilib yashagan odam nima uchun adashmasligi, Tabiatda , jamiyatda bo`shliq bo`lmagani kabi , insonning qalbi va ongida ham bo`shliq bo`lmasligini tushuntirish.

Tarbiyaviy: Bilimli, sog`lom, barkamol insonni voyaga yetkazish. O`z yurtiga sadoqatli, mard va fidoyi, komil insonlarni tarbiyalsh, yaxshi va yomonning farqiga borishga, hayotda to`g`ri yo`l tanlash, xalqimiz va Vatanimizga halol xizmat qilish, bunyodkor g`oyalarning hayotbaxsh kuchini to`g`ri anglab, vayronkor g`oyalarga vaqtida zarba berishga o`rgatish . Guruh bilan “ bir yoqadan bosh chiqarib” ishlashga, “ hamma bir kishi uchun, bir kishi hamma uchun”, “ birlashgan o`zar, birlashmagan to`zar “ maqolining hayotdagi isbotini ko`rsatish bilan o`quvchilarni birlashib, maslahatlashib, bir-birini fikrini hurmatlashga o`rgatish;

Rivojlantiruvchi: O`quvchilarga darsni tushuntirish vaqtida o`quvchilarni qiziqtirish uchun ularni guruhlarga bo`lib, guruhlar bilan ishlash , test savollari, boshqotirmalar orqali dars rivojlantiriladi. O`quvchilarning to`g`ri fikrlashini rivojlantirish.

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg`usi fani haqida ma`lumot berish.O`quvchilar dars davomida o`rganishi kerak bo`lgan bilim, ko`nikma, va malakalar

Bilim: O`quvchilar Moddiy boylik abadiy turishi mumkinmi?Ma`naviy boylikni yo`q qilib bo`ladimi?«Avesto» kitobi nechta qoramol terisiga yozilganligini,O`tda yoqilgan bu kitob butunlay yo`q bo`lib ketdimi,Mahmud Zamahshariy kim bo`lganligini,Abu AH ibn Sinoning eng mashhur asari qaysi ekanligini, Mirzo Ulug`bek olimlik martabasining benihoya buyuk ckanini qachon his etganligini, Ushbu shaharlar ichidan Alisher Navoiy haykali qo`yilgan shaharlarni , Ma`naviyatU odamni ma`naviyatsiz odamdan qanday farqlash mumkin?Ma`naviyatni nega daryoga qiyoslayimizni bilishi

Ko`nikma: O`quvchilar Vatan , mahalla , shahar haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O`quvchilar darslik matni bo`yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 6 sinf “Vatan tuyg`usi ” darsligi

2.Yuksak ma`naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo`r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. Abu AH ibn Sinoning eng mashhur asari qaysi ekanligini

2. O`tda yonmaydigan meros

3. O`zbekiston vatanim manim

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O`tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O`quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O`tilgan mavzuni takrorlash

Ma`naviyat so`zining ma`nosini tushuntirmg.

Prezidentimiz nimalami parvoz qilayotgan qushniii^ Iк к qiyoslash o`rinli, deb ta`kidlagan?

Moddiy va ma`naviy narsalarni siz qanday tushuuasiz?

Ushbu rasmlardagi narsa-hodisalarning qaysi biri nindtll] qaysi biri ma`naviy olamga tegishli ekanini ayting,

Alfred Nobel kim bo`lgan?

Alisher Navoiy qanday ezgu ishlami amalga oshirgan?

Xalqimizga xos ibratli fazilatlardan qaysilarini bilasiz?

PahlavonMahmudningmardligivaohyjanobligiga nimii nttl podshosi tan bergan edi?

Umarshayx Mirzoning halol va adolatli bo`lgani hm|lilfl bering.

III. Yangi mavzuning bayoni Madaniy merosimizning birgina namunasi dunyo taraqqiyotiga shuncha ta`sir o`tkazgan ekan, biz buyuk
ma`naviyat egasi sifatida faxrlanib yashashga har tomonlama haqlimiz.Bu kitob o`tda yondirilganiga qaramay, uning ko`pchilikka yod bo`lib ketgan g`oyalari xalqimizning qalbida, kundalik urf-odat va an`analarida yashayvergan. Bu asarning asosiy g`oyasi bo`lgan ezgulik bugungi kunda ham barcha oizxi-m^sMarimizning negizida mujassam ekani haqida siz awalgi darslarimizdan yaxshi xabardorsiz.Ma`naviyatning inson va jamiyat hayotidagi ana shunday ulkan ahamiyatini yaxshi tushungan ma`rifatli xalqlar o`z kuchi, moddiy imkoniyatlarini shu kabi hech qachon yo`qolmaydigan ma`naviy boyliklarga sarflashga harakat qilgan. Bizning xalqimiz ham azaldan ana shunday ma`rifiy xalqlardan biri sifatida dunyoga tanilgan, deb aytishga tarixiy asoslar yetarlidir. Buning isbotini butun hayotini ilm-ma`rifat rivojiga bag`ishlab, jahon ahlini hanuzgacha hayratga solib kelayotgan buyuk allomalarimiz misolida yaqqol ko`rish mumkin. MING YILDA BIR TUG`ILADIGAN ALLOMA Muqaddas Xorazm zaminidan yetishib chiqqan ulug` ajdodimiz Mahmud Zamahshariy ilm-u ma`rifat yo`lidagi beqiyos xizmatlari Lichun «Jorulloh» ya`ni «Ollohning qo`shnisi» degan yuksak e`tirofga sazovor bo`lgan. U yaratgan «Al-mufassal» kitobi arab tilining grammatikasiga asos qilib olingan bo`lib, arab dunyosida unga hozirgacha amal qilinadi. Shu bois arab mutafakkirlaridan biri «Olamdagi barcha qishloqlar jamlanib, Xorazmning birgina Zamahshar qishlog`iga fido bo`lsa arziydi. Chunki bu qishloq ming yillarda bir marta dunyoga kellshi mumkin bo`lgan Zamahshariydek mashhur allomaning vatanidii- cleganida to`la haqlidir¹. Yurtirniz shuhratini olamga yoygan alloma bobolarimizdan yami biri tabobat ilmida ulkan kashfiyotlarni amalga oshirgan, shayxur-iais, ya`ni aUomalarning yetakchisi nomini olgan Abu Ali ibn Sinodir. II zotning «Tib qonunlari» asari Yevropa universitetlarida olti asr davomidn darslik sifatida o`qitilgan, o`ziga xos falsafiy ta`limoti esa olimlar tomonidan hanuz katta qiziqish bilan o`rganiladi. Rivoyat Ibn Sino va osbiq yigit

Bir yigit qattiq betob bo`lib qolibdi. Hech qaysi tabib lining dardiga davo topa olmabdi. Ota-onasi oxiri buyuk hakim Ibn Sinoga murojaat qilibdi. Ulug` alloma yigitning tomirini ushlab, «Slui yaqin-atrofdagi mahaUalarning nomini aytingiz», debdi. Qaysidii mahallaning nomi aytilganda, yigitning tomir urishi tezlashib ketibdi. Shunda Ibn Sino yana xonadon sohiblariga qarab, «Endi o`sha mahalladagi ko`chalarning nomini aytingiz», debdi. Qaysidii ko`chaning nornini eshitganda yigitning tomiri yana tez ura boshlabdi. Buyuk tabib bemor dardining sababini tobora aniq his clib,«Endi o`sha ko`chada yashaydigan qMarning nomini aytingiz», debdi. Qizlardan birining nomi aytilganda, yigit oh tortib yuboribdi. «O`g`lingizning kasali ma`lum bo`ldi, — debdi Ibn Sino, - nni qiynayotgan dard — muhabbat dardidir».«Milliy tariximizning yana bir yorqin yulduzi Abu Rayhon Beruniy faoliyatiga haqqoniy baho berar ekan, amerikalik Га»tarixchisi Sarton XI asrni «Beruniy asri» deb ta`riflaydi. Bunday yuksak va haqli baho awalo qomusiy tafakkur sohibi bo`lmishbuyuk vatandoshimizning inn-fan taraqqiyotiga qo`shgan beqiyos hissasi bilan izohlanadi»¹.

Olimlik martabasi

Mirzo Ulug`bekdan «Siz nega siyosatdan ko`ra ilmga ko`proq qiziqqansiz?» deb so`raganlarida, shunday javob bergan ekan: «Men limning qudratini bobomdan bildim. Bir safar bobomning tizzasida o`ltirar erdim.Banogoh huzuri muborakka bir kishi kirdi. Bobom shoshib o`rnidan turdi.Men uning tizzasidan tushib ketdim.Bobom bunga parvo ham qilmasdan,haligi odamni qarshi olishga oshiqdi.Keyin bilsam, o`sha kishi bobomga bir paytlar ilm o`rgatgan ustozi ekan.Olimlik martabasi podsholikdan ham ulug`roq ekanini o`shanda bilganman.Shunda ko`nglimda olim bo`lish havasi uyg`ongan edi».Alisher Navoiy bobomizning madaniyatimiz tarixidagi xizmatlari sizga yaxshi ma`lum. Ulug` ajdodimiz ilk bor o`zbek tilida har tomonlama yetuk asarlar yaratgan va shu tariqa tilimizni ham,ma`naviyatimizni ham yuksak bosqichga ko`targan. Jahon tilshunos olimlari dunyodagi buyuk shoir va yozuvchilar orasida eng ko`p so`z boyligiga ega bo`lgan ijodkorni aniqlash bo`yicha (adqiqot o`tkazgan. Uning natijasiga ko`ra, ulug` bobomiz Alisher Navoiy jahondagi so`z boyligi eng ko`p shoir sifatida tan olingan.Alisher Navoiy o`z asariarida 26 ming 35 ta so`z ishlatgan ekan. Buyuk rus shoiri Aleksandr Pushkin 21 ming 193 ta, ingliz shoiri Uilyam Shekspir 20 mingdan ortiq so`z qo`llagan ekan.Shu bois Alisher Navoiy bobomiz dunyo miqyosida katta shuhrat qozongan. Bu ulug` zotning xotirasiga Rossiya Federatsiyasining poytaxti Moskva shahrida,Yaponiya poytaxti Tokioda va Ozar- boyjon Respublikasi poytaxti Boku shahrida muazzam haykallar o`rnatilgani ana shunday yuksak ehtirom ifodasidir.Shuning uchun ham, Prezidentimiz Islom Karimov Alisher Navoiyning buyuk ijodkorlik dahosiga yuksak baho berib, ulkan g`urur-iftixor tuyg`ulari bilan bunday so`zlar yozgan: «Agar bu ulug` zotni avliyo desak,u avliyolarning avliyosi, mutafakkir desak, mutafakkirlarning mutafakkiri, shoir desak, shoirlarning sultonidir»<sup>1</sup>. Bu zotni buyuk mutafakkir bobolarimizdan biri Zahiriddin Muhammad Bobur «musawirlik ishini bisyor nozuk qildi» deya ta`riflaydi. Bu so`zlar Behzodning kishi chehrasi orqali uning ichki dunyosi, fe` 1-atvorini juda nozik tasvirlab bera olish m;ih<) ratiga ishora. Garchi G`arbda Behzodni «Sharq Rafaeli» deya o`/lai ibilgan va yaxshi ko`rgan rassomga qiyoslab ulug`lagan bo`lsalar-cla, uning ijodi buyuk italyan rassomi va me`mori, g`arb uyg`onish davrining yetuk namoyandasi hisoblangan Rafael Santining ijodidan mutlaqo farq qiladi. Rafael Santi saroy va ibodatxonalarga suratlar ishlagan, katta-katta polotnolar chizgan. Kamoliddin Behzod esa inson ruhiyatin^chuqur aks ettirgan Sharq, xususan, Movarounnahr va Xuroson miniatura san`ati maktabiga asos solgan.

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1. 
   Moddiy boylik abadiy turishi mumkinmi?
   
2. 
   Ma`naviy boylikni yo`q qilib bo`ladimi?
   
3. 
   «Avesto» kitobi nechta qoramol terisiga yozilgan?
   
4. 
   O`tda yoqilgan bu kitob butunlay yo`q bo`lib ketdimi?
   
5. 
   Mahmud Zamahshariy kim bo`lgan?
   
6. 
   Abu AH ibn Sinoning eng mashhur asari qaysi?
   
7. 
   Mirzo Ulug`bek olimlik martabasining benihoya buyuk ckanini qachon his etgan?
   
8. 
   Ushbu shaharlar ichidan Alisher Navoiy haykali qo`yilgan shaharlarni ajratib ko`rsating.
   

9. Ma`naviyatU odamni ma`naviyatsiz odamdan qanday farqlash mumkin?

10. Ma`naviyatni nega daryoga qiyoslaymiz? VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.