Самиғов н. А. Бино

Мис ва унинг қотишмалари. Мис тоза ҳолда чўзилишдаги мустаҳкамлиги паст (200-250 МПа), зичлиги 8,9 гсм³, суюқланиш ҳарорати 1083⁰С бўлган қизғиш рангли металл бўлиб, иссиқлик ва электр токини яхши ўтказади. Қурилиш материаллари сифатида мис соф ҳолда деярли ишлатилмайди, аммо мис асосидаги қотишмалардан кенг фойдаланилади.
Жез (латун) мис ва рух (40%гача) қотишмаси бўлиб, таркибига легирловчи қўшимчалар сифатида алюминий, қўрғошин, никел, қалай ва марганец қўшилади. Жез кимѐвий таркибига қараб томпак Л96 ва Л90 (88- 97% мис), ярим томпак Л80 ва Л85 (79-86% мис), жез Л 62, Л68, Л70 (62, 68, 70% мис мутаносибликда), алюминийли жез ЛА 77-2, марганецли жез ЛМц 58-2, темир-марганецли жез ЛЖМц 59-1-1 ва никелли жез ЛН65-5 турларга бўлинади.
Бронза. Бронза мис ва қалай, марганец, алюминий, никел, кремний, бериллий ва бошқа элементлар қотишмасидир. Бронзанинг чўзилишдаги мустаҳкамлиги кимѐвий таркибига қараб 150-800 МПа оралиғида бўлади. Қалайли бронза атмосфера, туз эритмалари ва кислоталарга чидамли, алюминийли бронза мустаҳкам ва кимѐвий муҳитларга чидамли, кремнийли бронза едирилишга ва юқори ҳароратга бардошли бўлади.
Биноларни таъмирлашда бронза эшик ва дераза зулфунлари ва ошиқ – мошиқлари, панжаралар, безак буюмлари, найчалар, хайкаллар ва ш.к. тайѐрлашда ишлатилади.
Рух оқ-кулрангли металл бўлиб, коррозияга чидамли бўлади ва пўлат буюмларни рухлаш учун ишлатилади.
Титан кулранг-оқ рангли металл бўлиб, 1665 ⁰С суюқланади, зичлиги 4,32-4,50 гсм³. Титан юзасида ҳосил бўлган оксид парда коррозия муҳитига, едирилишга чидамлидир. Титаннинг механик ва технологик хоссаларини яхшилаш мақсадида таркибига легирловчи алюминий, молибден, ванадий, марганец, хром, кремний, темир ва ш.к. қўшилади. Титан ВТ5, ВТ5-1, ВТ6, ВТ8, ВТ14, ОТ4 маркаларда бўлади. Титан қотишмаларининг чўзилишдаги мустаҳкамлиги 700-1400 МПа. Титан қотишмалари совуқ ва иссиқ ҳолда яхши деформацияланади, пайвандланади ва коррозия муҳитларига чидамли бўлади.
Қўрғошин кўк-кул рангли оғир металл бўлиб, қолипларга яхши қуйилади, прокатлаш мумкин. Қўрғошин қадимги сув узатиш новларини таъмирлашда ва махсус тиклаш ишларида қўлланилади.