Samarqand veterinariya meditsina instituti

 
 
 
 
 

---

~ 9 ~ 
2. Qishloq xo`jaligida resurslar salohiyati va fermer xo`jaliklarining ular 
bilan ta`minlanganlik holati tahlili. 
2.1. Yer resurslari va fermer xo`jaliklarining ular bilan ta`minlanganlik 
holati 
Respublika yerining bir qismi shaharlar va aholi punktlari, bir qismi transport 
va kommunikasiyalar, daryo va suv havzalar bilan band yerlar, o’rmon xo’jaligi 
yerlari, harbiy maqsadlar uchun ajratilgan yerlar va davlat zahira fondidan iborat. 
Biz uchun eng muhimi, qishloq xo’jaligiga yaroqli yerlar hisoblanadi. 
Respublikaning yer manbalari cheklangan va u qishloq xo’jaligi tarmog’ida 
foydalanadigan resurs sifatida kamayib bormoqda.
Yer barcha ishlab chiqarilayotgan boyliklarning manbasi ekanligi ko’p martalab 
e’tirof etilgan. Sanoat ishlab chiqarishining ayrim turlari uchun yer imoratlar 
turadigan oddiy baza, qishloq xo’jaligida yesa asosiy ishlab chiqarish vositasi 
hisoblanadi. Ya’ni kishilar yerga ishlov berish yo’li bilan ishlab chiqarishga ta’sir 
etadi. Yer bir paytda mehnat predmeti (mehnat yo’naltiriladigan ob’yekt sifatida) va 
mehnat quroli (yerda zarur biologik sharoitlarni tug’dirish natijasida o’simliklar 
rivojlanadi) sifatida qishloq xo’jaligida yuzaga chiqadi. Yer har bir xalqning asosiy 
boyligidir.
Yer islohoti
bu yer munosabatlarining shakllanishi bo‘lib, odamlar orasida 
yerdan foydalanish, taqsimlash va egalik qilish borasidagi munosabatlar 
yig‘indisidir. 
Respublikamizda 
yer 
islohotlarining 
asosiy 
yo‘nalishlari 
iqtisodiyotning agrar sektoriga qaratildi. Ayniqsa 1998 yil 30 aprelda qabul qilingan 
"Fermer xo‘jaligi to‘g‘risida"gi, "Dehqon xo‘jaligi to‘grisida"gi Qonunlar yer 
uchastkalarining fermer va dehqonlarga taqsimlanishida asosiy dasturulamal bo’ldi. 
Bu qonunlar orqali haqiqiy yer egalari, mulkdorlar sinfi shakllantirilib, ham aholiga, 
ham davlatga katta foyda keltirish imkoniyatlari ko‘rsatildi. 
Qishloq xo'jaligi ahamiyatiga ega bo'lgan yerlar deb qishloq xo'jaligi 
ehtiyojlariga ajratilgan, shuningdek, shu maqsadlarda hududiy rejalashtirishga 
muvofiq belgilangan yer maydonlariga aytiladiO’zbekiston Respublikasi 447,4 mln. 
gektar yer maydoniga ega. Respublika qishloq xo’jaligiga yaroqli yer 
maydonilarining 81 foizi yoki 26,6 mln. gektarini yaylov va pichanzorlar tashkil 
etadi. O’zbekiston qishloq xo’jaligiga yaroqli yerlarning 16 foizi haydaladigan 
yerlardir. Mamlakatning lalmikor yerlari 6,6 mln. gektar. Shundan 3,0-3,2 mln. 
gektari haydaladi va ularda lalimi dehqonchilik bilan shug’ullaniladi. Qolgan 
qismidan namlikning juda kam bo’lganligi sababli foydalanilmaydi.

---

~ 10 ~