Samarqand tamadduni tarixi fanidan bajargan ishlari

Sharqiy devorSharqiy devorning oʻrta qismi, zalga kirishning asosiy qismini tashkil etadi. Suvda suzayotgan baliqlar, choʻmilayotgan bolalar, hoʻkizlar tasviri yaxshi saqlangan. Ehtimol, bu Hindistonni eslatadi yoki zardushtiylarni u dunyodagi jannatiy holatini, ya’ni marhumlar va tiriklarni ajratuvchi daryoni eslatadi.
Izoh. Mulohaza va fikrlar shuni koʻrsatadiki, uchala devordagi syujetlarning mazmun-ma’nosi yagona maqsadga qaratilgan, ya’ni Shoh Varxuman siyosatiga uch xil nuqtai nazardan qarashdir. Birinchidan gʻarbiy devorda tasvirlangan tantanali diplomatiya, ikkinchidan shimoliy devorda Xitoy bilan ittifoq va uchinchidan janubiy devorda tasvirlangan diniy marosimdir. Diniy marosim Samarqand uchun yangilik edi, chunki oʻsha davrda barqaror bir sulola yoʻq edi, zero 710 yilda Tarxun shoh yakka hukmronligini «xalq» (oqsoqollar majlisi) olib tashlagan edi. Shoh Varxuman tarixiga kelsak, uning yakka huqumdorllikka asos solish harakati behuda boʻldi, 675 yilda ilk bor arablar hujumidan soʻng shahar qisqa vaqt shohsiz qoldi. Qazish ishlaridan ma’lum boʻldiki, devoriy suratlar bizgacha qanday holatda yetib kelgan boʻlsa, ya’ni gʻaraz bilan suratlarga shikast yetkazilgan, bu holni arablarga toʻnkarish kerak emas, chunki suratli zalga arab fotihlarigacha boʻlgan davrdan oldin, xarsang tosh yotqizib qoʻyilgan edi, shuning uchun suratlar saqlanib qolgan. Bu vandalizm harakati aftidan gʻalayonli paytlarda ya’ni Varxuman shohligining yemirilishi davrida boʻlgan. Lekin bu haqda yozma manbalarda hech narsa yozilmagan. Suratlar bitta rassom qoʻli bilan boʻlmasada (Aleks Barbi, bu yerda ikkita rassom qoʻlini aniqladi), bir ustaxonada, bitta gʻoya va mukammal uslub asosida yaratilgan. Rassomlar albatta, Xitoy sahnalarini, manzaralarini tasvirlash uchun alohida koʻrsatmalarga, chizma-qoralama eskizlarga ega boʻlishlari kerak edi.


1-Mavzu:Ilk o’rta asrlarda Samarqand madaniyati SEMINAR MAVZUSI TOPSHIRIQLARI


1-Mashq.Jadvalni mos ravishda to’ldiring.