Samarqand: Samdu nashri, 2020 y. 460 b

4. Innovatsion mahsulotlar(xizmatlar) bozoridagi 
muvaffaqiyat omillari 
Yuqorida biz qanday qilib potensial iste’molchini 
topishingiz mumkinligini bilib oldik. Endi biz boshqa 5 ta 
potensial mahsulotni, to‘g‘ri narxni, kerakli joyni, vaqtni va 
iste’molchi bilan aloqani aniqlashimiz kerak. 
Mahsulotlar xaridorni o‘zi emas, balki o‘z muammosini hal 
qilish 
imkoniyati 
sifatida 
qiziqtiradi. 
Yuqorida 
biz 
iste’molchilarning beshta guruhini ko‘rib chiqdik. Ular aniq 
innovatsion mahsulotga bo‘lgan munosabati bilan ajralib turadi: 
sotib olish motivatsiyasi va yangi mahsulotdan kutish. Agar 
dastlabki ikkita guruh (dastlabki bozor) ko‘proq texnologiyalarga 

---

152 
qiziqish bildirsa, keyingilari masalaning tijorat tomoni, iqtisodiy 
foydalari haqida qayg‘uradilar. Aynan bozorning asosiy bosqichida 
innovatsion kompaniya o‘zining ijobiy obro‘sini va mijozlarga 
g‘amxo‘rligini namoyish qilishi kerak. Shuning uchun aynan shu 
daqiqada to‘liq mahsulotni shakllantirish zarurati paydo bo‘ladi. 
F. Kotlerning “Uch darajadagi tovarlari” modeli [1]uzoq 
vaqtdan beri ma’lum bo‘lgan. So‘nggi yillarda yangi konsepsiya - 
butun mahsulot konsepsiyasi paydo bo‘ldi [8]. Xaridorga berilgan 
va’da (xaridor uchun mahsulotning qiymati) va ushbu 
mahsulotning ushbu va’dani bajara olish qobiliyati o‘rtasida jiddiy 
nomuvofiqlik mavjud bo‘lganligi sababli, mahsulot to‘liq bo‘lishi 
uchun uni turli xil xizmatlar va tegishli mahsulotlar bilan 
kengaytirish kerak. Uning to‘rtta darajasi bor (5-rasm) [2]. 
5-shakl. Butun mahsulot modeli 
Umumiy mahsulot – ma’lum bir turga, sinfga tegishli 
mahsulot. Xaridor shartnoma bo‘yicha nimani oladi. Masalan, 
shaxsiy kompyuter. 
Kutilayotgan mahsulot - xaridor sotib olayotganda tasavvur 
qilgan mahsulot. Xaridor uni sotib olish maqsadiga erishish uchun