Samarqand qishloq xo’jalik instituti “qishloq xo‟jaligi mahsulotlarini tayyorlash, saqlash va qayta ishlashni tashkil etish” kafedrasi

001.429.011.BMI. 2015 y. 

---

sharoitida g‟aramdagi harorat 30
0
-38 
0
S gacha ko‟tariladi. qishda g‟aramdagi 
urug‟lik paxtaning harorati me‟yordan oshmagan holda yuqori bo‟lishi chigitning 
yaxshi etilishiga va binobarin uning sifati yaxshilanishiga imkon beradi. 
13-jadval 
Urug‟lik paxtani g‟aramlarda saqlashning chigitning unib chiqishi va 
hosildorligiga ta‟siri. 
Saqlash 
usuli 
Chigitning 
unib chiqish 
quvati,% 
Unib 
chiqishi,
% 
Chigitning dala 
sharoitida unib 
chiqishi,% 
Кo‟chat 
qalinligi, 
ming/ga 
Paxta 
hosili, 
s/ga 
Omborda 
55 
88 
42,2 
65,9 
40,6 
Faramda 
84-97 
91-98 
51,1-65,8 
75,7-84,3 
42,9 
Urug‟lik paxtani qabul qilishda paxta tozalash zavodining urug‟lik 
laboratoriyasi har bir xo‟jalikning topshirgan paxtasidan chigitning pishganligi va 
unuvchanligini tekshirish maqsadida namunalar oladi. Namunalar urug‟lik 
paxtaning massasiga qarab har bir partiyadan yoki uning ma‟lum qismidan olinishi 
mumkin, bunda elita urug‟larning har 15 t sidan, birinchi reproduksiya 
urug‟laridan har 30 t sidan, ikkinchi reproduksiya urug‟laridan har 60 t sidan, 
uchinchi va undan keyingi reproduksiya urug‟laridan har 150 t sidan namuna 
olinadi.
Urug‟lik paxtani saqlanadigan har bir omborda yoki buntda joylashtirilgan 
urug‟lik paxtaning partiyasi va massasi, navi, sanoat navi, reproduksiyasi, nav 
tozaligi, dala aprobasiya guruhi, ombor yoki bunt raqami, komplektlashning 
boshlanishi va oxiri, qo‟l yoki mashina terimi, tovarshunosning familiyasi yozilgan 
pasport o‟rnatiladi. 
Urug‟lik paxtani saqlash davrida har 10 kunda uning harorati o‟lchab 
turiladi. Agar urug‟lik paxta saqlanayotgan g‟aramning 3 metr chuqurligida harorat 
30
0
S dan ortiq bo‟lsa, bunday paxta shamollatiladi. Urug‟lik paxta tayyorlov 
punktidan paxta tozalash zavodlariga maxsus idishlarda tashiladi. 
Paxta urug‟chiligi bilan shug‟ullanuvchi tashkilotlarning asosiy vazifasi 
tezpishar, serhosil, to‟qimachilik sanoati talabiga to‟liq javob beradigan, yangi 
g‟o‟za navlari urug‟ini ko‟paytirish hamda xo‟jaliklarni yuqori sifatli urug‟lik 
chigit bilan ta‟minlashdan iborat. 
Paxta urug‟chiligi yagona davlat sistemasiga birlashgan bo‟lib. U seleksiya 
va urug‟chilik stansiyalari, elita urug‟lik xo‟jaliklari, nav sinash bo‟limlari, paxta 
tayyorlash punktlari, paxta tozalash zavodlari va urug‟chilik laboratoriyalarida olib 
boriladigan seleksiya va urug‟chilik ishlarini bir-biriga bog‟laydi. 
Paxta urug‟chiligi sistemasi quyidagi ishlarni o‟z ichiga oladi; a) yangi nav 
g‟o‟za urug‟ini dastlabki ko‟paytirish; b) davlat nav sinash va rayonlashtirish 
ishlarini nazorat qilish; v) elita, I,II va III reproduksiya urug‟lari ishlab chiqarish 
bo‟yicha elita urug‟chiligini rivojlantirish; g) urug‟lik chigit fondini tayyorlash va
xo‟jaliklarni urug‟lik chigit bilan ta‟minlash;
Bajardi 
Rahbar 
Yusupov A 
Siddiqov A