Samarqand qishloq xo’jalik instituti “qishloq xo‟jaligi mahsulotlarini tayyorlash, saqlash va qayta ishlashni tashkil etish” kafedrasi

001.429.011.BMI. 2015 y. 

---

hisoblanadi. 
Tola massasining chigitli paxta massasiga nisbati tolaning chiqishi
deyiladi. Bunda tolaning chiqishi uning massasiga va chigitning to‟qlgiga qarab 
o‟zgaradi. 
Har bir chigitdagi tola miqdori g‟o‟zaning turiga va naviga qarab o‟zgaradi. 
Shu bilan birga u tuproq va iqlim sharoitlariga hamda agrotexnik tadbirlarga ham 
bog‟liq. 
Ekiladigan g‟o‟zalarning chigitli paxtasidan 20-50 % gacha tola chiqadi. 
Mamlakatimizda ekiladigan o‟rta tolali g‟o‟za navlarida tola chiqishi 32-40 %, 
ingichka tolali g‟o‟zalarda 30-34 % atrofida bo‟ladi. 
Laboratoriyada chigitli paxtadan tola chiqishini paxtani 10 arrali 
laboratoriya jinida tozalanib, so‟ngra tarozida tortilib topiladi. Paxta ishlangandan 
keyin momiq va tolali chiqindilar hamda iflosliklarni alohida o‟lchab, ularning 
chiqish miqdori aniqlanadi. 
Tolaning chiqishini aniqlovchi ko‟rsatkich sifatida chigitli paxtaning tolalik 
darajasi – tolalik indeksi xizmat qiladi. Chigitli paxtaning tolalik darajasi (indeksi) 
deb, 100 dona chigit (tolasidan) ajratib olingach tolaning gramm hisobidagi 
massasiga aytiladi. 
URUG’LIК PAXTANI QABUL QILISh, SAQLASh VA URUG’LIK 
CHIGIT TAYYORLASH TEXNOLOGIYaSI
Yuqori sifatli urug‟lik chigit etilishi uchun g‟o‟za tuplarining normal 
qalinlikda bo‟lishi muhim ahamiyatga ega. U o‟simlik rivojini tezlashtiradi, mo‟l 
va ertagi hosil to‟planishida asosiy omil hisoblanadi.
Tayyorlangan urug‟lik materialning to‟g‟ri saqlanishi ham yuqori sifatli 
urug‟lik chigit olishda muhim rol o‟ynaydi. 
Urug‟lik chigitning sifatini oshirish uchun barcha agrotexnika tadbirlarini 
o‟z vaqtida va sifatli o‟tkazish kerak. Shu bilan birga, chigitni saralash bilan ham 
sifatini oshirish mumkin.
Terilganidan to ekilgunicha yaxshi saqlangan yuqori sifatli chigitdangina 
mo‟l va sifatli hosil beradigan bo‟liq g‟o‟za ko‟chati olish mumkin.
Urug‟lik paxtani terish, tayyorlash va saqlashni ilmiy asoslangan tavsiyalar 
asosida olib borish urug‟lik chigit sifatini oshirishning bosh omilidir. Urug‟lik 
uchun ekilgan paxta maydonlaridagi barcha tadbirlar sifat ko‟rsatkichlari yuqori 
bo‟lgan urug‟lik chigit olishdan iborat.
Urug‟lik paxtani terish ham o‟zining xususiyatlariga ega. G‟o‟za 
ko‟sagining yarus bo‟ylab ochilishi uni yig‟ib-terib olishni ancha qiyinlashtiradi. 
Bajardi 
Rahbar 
Yusupov A 
Siddiqov A