Samarqand iqtisodiyot va servis instituti marketing kafedrasi

2. Marketing axborotlari turlari.

Ma’lumki, marketing axboroti marketing faoliyatida qaror qabul qilish uchun asos hisoblanadi, shuningdek qaror qabul qilgandan keyin olingan natijalarni tahlil qilish uchun ham kerakdir. Ko’pgina marketiologlarning ta’kidlashicha, axborot bilan bog’liq faoliyat butun marketing faoliyati hajmining uchdan bir qismidan tortib yarmigachasini tashkil qiladi. Iqtisodiy amaliyotda qo’llaniladigan marketing axboroti quyidagi mezonlar bo’yicha tasniflanishi mumkin (1-rasm).

1-rasm. Iqtisodiy axborotning tasniflanishi.

Marketing maqsadlariga mo’ljallangan axborotni bir nechta guruhlarga bo’lish mumkin. Xususan, bzor va uning kon’yukturasi haqida axborot, sotish (savdo) ning uslublari va shakllari haqida va nihoyat o’z korxonasi haqidagi axborot.

Korxonada shakllanayoshan axborotlar massivi bir martali marketing tadqiqotlarini o’tkazish hisobiga va marketing axborotini to’plash, ishlov berish va tahlil qilish natijasida davriy ravishda kengayishi va yangilanishi kerak.
Hosil bo’lish bosqichlariga qarab marketing axborotni quyidagi ikki turga bo’ladilar:

1. 
   Birlamchi axborot – aniq marketing muammosini echish uchun maxsus dala (bozor) tadqiqotlari va modellash asosida hozirgina olingan ma’lumotlar massivi:
   
2. 
   Ikkilamchi axborot – qachonlardir korxonadi tadqiq qilinayotgan aniq muammo echimi bilan bog’liq bo’lmagan qandaydir maqsadlar uchun kimdir tomonidan to’plangan ma’lumotlar to’plami.
   

Axborotning ikkala turi ham o’ziga xos afzallik va kamchiliklarga ega. Masalan, ikkilamchi axborot arzonroq tushadi, uni olish va ishlatish oson, shuningdek, u nisbatan haqqoniydir. Biroq O’zbekiston sharoitida, aniqrog’i uning axborot makonida hozircha malakali marketing ma’lumotlari juda kam rasmiy, shu jumladan, qaydnomali va regional statistika esa tarqoq, kamdan-kam holda tizimli ko’rinishda berilgan va shuning uchun hamma vaqt kuzda tutilayotgan marketing faoliyatining maqsadlarini aks ettirmaydi. Bunday holatda tadqiqotchilar oldiga qo’yiladigan vazifalarning aniq maqsadlariga ko’ra to’planaligan, har doim eng yangi va ishonchli bo’lgan birlamchi marketing axborotlariga ko’proq tayanishga to’g’ri keladi.