Samarqand iqtisodiyot va servis instituti marketing kafedrasi

2. Funksional tamoyili bo‘yicha marketing xizmatini xususiyatlari

Funksional yondashuv bo‘limdagi ayrim shaxs yoki shaxslar guruhining bo‘limga topshirilgan alohida lokal yoki umumiy (qo‘shma) funksional vazifalari uchun javobgarlik tamoyili bo‘yicha tuzilgan. Bunday yondashuv korxonaning ishlab chiqarish-savdo funksiyalari bir xil va doimiy bo‘lgan hollarda samaradorligi yuqori, biroq faoliyat shakllari o‘zgargan yoki tubdan yangi muammolarni hal qilish, bozorda o‘zgarib turuvchi vaziyatga tezlik bilan javob berishda uning samaradorligi kam bo‘ladi. Mazkur shakldan bir xil yoki cheklangan turli mahsulotlar ishlab chiqaruvchi va ularni mahalliy bozorda (bozor segmentida) sotuvchi kichik firmalar foydalanadi. Biroq yirik, o‘ziga xos asbob-uskuna va qurilmalar ishlab chiqaruvchilar ham marketing bo‘limini tashkil qilishning mazkur usulini qo‘llaydilar.


3. Marketing xizmatini yaratishning xorijiy tajribalari
Marketing xizmatini tashkil etish bo‘yicha chet el tajribalarini «Nestle» korporatsiyasi va uning tashkiliy strukturasi misolida ko‘rib chiqamiz. Firmaning shtab-kvartirasida marketing funksiyalari mahsulotlarni boshqarish va marketing xizmatlari bo‘limida amalga oshiriladi. Bu strukturani mahsulotlar direktorlari boshqarib, ular jahonning barcha mintaqalarida mahsulot faoliyatini yaxshilash maqsadida mahalliy mahsulot boshqaruvchilari bilan ishlashadi. Marketing iste’molchilar ehtiyojlari atrofida mujassamlanib, bu ehtiyojlarni korporatsiyaning mintaqaviy tashkilotlaridan boshqa hech kim aniq belgilay olmaydi. Shu sababli marketing funksiyasi iloji boricha markazlashtirilmaydi. Garchi «Nestle» korporatsiyasi operativ kompaniyalarga mos keluvchi bozorlarda faoliyat yuritishda to‘liq mustaqillik bersada, u belgilangan standartlar, maqsadlar va siyosatni tanlashda yagona korporativ yo‘nalishni yuritishga harakat qiladi. Mahsulotlarni boshqarish va marketing xizmatlari bozori ushbu korporativ maqsadlarni aniqlash harakatlantirish uchun javobgardir.