Samarqand iqtisodiyot va servis instituti bektemirov a., Omonov a. A., Xaydarov z. Sh., Niyozov z. D. Tijorat banklari aktiv va passivlarini

3. Garov obyektini baholash.
1. Garov obyekti bozor bahosida baholanishi kerak. 
Ammo bank garov obyektini sotayotganda uning bozor bahosi oʻzgarishi 
mumkin. Yoki bozor bahosida sotib oladigan xaridor topilmaydi. Natijada bank 
garov obyektini bozor bahosidan past narxda sotishga majbur boʻladi.
2. Garov obyekti davriy ravishda qayta baholanib turilishi lozim. 
3. Garov obyekti qiymatini baholash tegishli malakaga ega boʻlgan 
mutaxassislar tomonidan amalga oshirilishi kerak. 

---

77 
4. Garovni baholashda uni baholash va sotish xarajatlari hisobga olinishi 
kerak. 
4. Koʻchmas mulkni baholash usullari. 
4.1. Xarajat usulida
yer uchastkasini sotib olish va kelgusida amalga 
oshiriladigan qurilish xarajatlari hisobga olinadi. Bunda investor oladigan daromad 
miqdori ham hisobga olinadi. Aniqlangan qiymatdan eskirish summasi ayirib 
tashlanadi.
4.2. Bozor usulida
kuchmas mulkni bozorda sotilish bahosi hisobga olinadi. 
Lekin bunda bozor bahosiga oʻzgartirishlar kiritiladi. Chunki, birinchidan, bir-
biriga 100% oʻxshaydigan obyektlar juda kam; ikkinchidan, mulkni haqiqiy bozor 
bahosini faqat uni sotganda bilish mumkin.
4.3. Daromad usulida
ushbu koʻchmas mulkni kelgusida foydalanish 
natijasida olinadigan sof daromad miqdori hisobga olinadi. 
Ushbu usuldan foydalanishda quyidagi maʻlumotlarga eʻtibor qaratiladi: 
– xuddi shunday obyektni ijaraga berishdan olinayotgan daromad; 
– obyektning bekor turib qolishi natijasida koʻriladigan yoʻqotishlar; 
– obyektni boshqa maqsadlarda ishlatish natijasida olinadigan daromadlar. 
5. Kafolat xati va sugʻurta polisi. 
Bank ajratilgan kreditning qisman yoki toʻligʻicha qaytarilmasligining oldini 
olish yuzasidan toʻlov qobiliyatiga ega boʻlgan moliyaviy barqaror sugʻurta 
kompaniyalarining sugʻurta polisini qabul qilishi mumkin. Bank, Qarzdor va 
Sugʻurta kompaniyasi oʻrtasida tuzilgan Sugʻurta shartnomasida kredit 
qaytarilmagan taqdirda Sugʻurta kompaniyasining majburiyatlari aniq koʻrsatilgan 
boʻlishi lozim. 
Bundan tashqari, qarzdor Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligining 
hamda toʻlov qobiliyatiga ega boʻlgan tijorat banki va Sugʻurta kompaniyalarining 
kredit qaytarilishini taʻminlovchi Kafolat xatini taqdim etishi mumkin. Tijorat 
banki tomonidan taqdim etilgan kafolat xati ushbu tijorat bankining Boshqaruv 
raisi yoki u vakolat bergan oʻrinbosarlari hamda bosh muhosibi tomonidan 
imzolangan va muhrlangan boʻlishi shart. Agar, kafolat berish xuquqi filial 

---

78 
vakolatiga berilgan boʻlsa, u holda bunday vakolat beruvchi hujjat nusxasi bilan 
filial boshqaruvchisi va bosh muhosibi tomonidan imzolangan va muxrlangan 
kafolat xati qabul qilinishi mumkin.