Samarqand iqtisodiyot va servis instituti bektemirov a., Omonov a. A., Xaydarov z. Sh., Niyozov z. D. Tijorat banklari aktiv va passivlarini

 
 

---

275 
Qisqacha xulosalar 
Tijorat banklarining foydasi bu – daromadni xarajat bilan taqqoslash
natijasida daromadning ortgan qismi koʻrinishdagi bank faoliyatining yakuniy
moliyaviy natijasidir. Daromad va xarajatni taqqoslash jarayonida bankning
foyda yoki zarar koʻrinishidagi moliyaviy natijasi yuzaga keladi. Foydalilik 
tushunchasi bankning xoʻjalik-moliyaviy tijorat bilan bogʻliq barcha 
sohalarining haqiqiy yakuniy natijasini oʻzida aks ettiradi. 
Balansdagi foyda faqatgina bank faoliyatining oraliq davrdagi moliyaviy
natijasini koʻrsatadi. Bank sof foydasi bankning barqaror ishlashini
taʻminlovchi asosiy element hisoblanadi, yaʻni u barcha xarajatlar
qoplangandan keyin qoladigan daromad qoldigʻi, rezervlar shakllanishi va
foyda hisobiga soliqlar toʻlanishi mumkin boʻlgan bankning yakuniy moliyaviy 
koʻrsatkichidir. 
Bankning bank operatsiyalaridan oladigan moliyaviy natijasi operatsiya
foydasi (zarari) deb ataladi. Bu bank foydasining asosiy manbasi. Nobank
faoliyatidan olingan moliyaviy natijalar operatsiya bilan bogʻliq boʻlmagan
foyda deyiladi. 
 
Tayanch soʻz va iboralar 
Foydalilik, operatsiya foydasi, nobank, rentabellik, aktivlar rentabelliligi, 
kapital rentabelliligi, moliyaviy koeffitsiyentlar, sof foizli marja, operatsion
foydaning marjasi, SPRED, foizli foyda, foizli daromadlar, foizli xarajatlar, 
komission foyda, komissiya daromad, komissiya xarajat, taqsimlanmagan foyda.
 
Oʻz-oʻzini nazorat qilish va muhokama uchun savollar 
1. Tijorat banklarining sof foydasi mohiyati va uning tarkibiy tuzilishi. 
2. Bankning foydasini tahlil qilishda qanday vazifalar bajarilishi maqsadga 
muvofiq? 
3. Tijorat banklarida sof foydaning darajasini tavsiflovchi koʻrsatkichlar va 
ularni hisoblash yoʻllari. 

---

276 
4. ROA koʻrsatkichi qanday nima va u qanday aniqlanadi? 
5. ROE koʻrsatkichi nimani ifodalaydi va uni qanday hisoblasa boʻladi? 
6. Foizli marja tushunchasiga izoh bering. 
7. Tijorat banklari foydasining taqsimlanish tartibi. 
8. Bank foydasining tarkibiy tahlili nima maqsadda amalga oshiriladi? 
9. Sof foizli va sof foizsiz marja koʻrsatkichlarining mohiyati nimada va ular 
qanday hisoblanadi?