Samarqand davlat universiteti tarix fakulteti «mutaxassislikning nazariy masalalari»

VIII. Tarixning pozitiv xarakteri.

Tarixni ijobiy xarakterlashda falsafa va tarix munosabatlarini tushunish. Tarixning o’zi falsafa. Faylasuvlar, sotsiologlar va tarixchilarning taraqqiyot to’g’risidagi munozaralari. Insonning yaratuvchilik xususiyati va uning merosiyligi, saqlanib qolish xususiyati. Tarix taraqqqiyotmi yoki aksinchami? YAratilish, ravnaq, yuqori nuqta va halokatga uchrash qonuniyatlaridagi o’zaro bog’lik bormi? Asosiy tushuncha: taraqqiyot, maqsad va qadriyatlar. Borliqni tushunish haqiqatni tushunish tarixiydir. Doimiy muammolar va ularning echimi va umumiy saqlanib qolinayotgan qonuniyatlar. Tarixiy makon. TSikllilik. So’nggi taraqqiyot va cheksiz taraqqiyot, yomonlikning yaxshilikka aylanishi-progress, yaxshilikdan yomonlikka aylanish repress. Amaliy va tanqidiy tarixshunoslik.

Qo’llaniladigan ta`lim texnologiyalari: muammoli ta`lim, dialog, klaster, Breynring, o’z-o’zini nazorat.

Adabiyotlar: A1; A2; A3; 19-5; 19-8; 19-9; 19-10; 19-13; 19-22; 19-25; 19-27; 19-31.


IX. Tarixshunoslikda ijobiy xususiyatlar.

Amaliy va tanqidiy tarixshunoslik uchun asosan xulosalar ahamiyati taraqqiyotning dialektika jarayonidan kelib chiqadi. Tarixshunoslik muhokama qilmaydi, aksincha tushuntiradi va sub`ektiv emas ob`ektiv bo’lishi kerak. Tarixchi qonuniyatlarni emas, faktlarni to’plab, ularni mantiqiy zanjirga moslab, eng kerakli xulosani chiqarishi kerak. Faktlarni yaxshi yoki yomon deb emas, balki chiqarilgan tarixiy hukmni tushuntirmog’i, uning taraqqiyot nuqtai nazardan tushuntirmog’i lozim. YAxshi va yomon tushunchasi tajriba-ongning fenomeniyasidan xolis bo’lishi kerakligi. epegik-soxta tarix. Tarix hayot tarixi bo’lmog’i kerak.

Qo’llaniladigan ta`lim texnologiyalari: muammoli ta`lim, dialog, klaster, Breynring, o’z-o’zini nazorat.

Adabiyotlar: A1; A2; A3; 19-5; 19-8; 19-9; 19-10; 19-13; 19-22; 19-25; 19-27; 19-31.


X. Tarixshunoslikda tarixning insonparvarligi.

Tarixni tushunish jarayonida qarshi fikrlar-tarix falsafasi va determenizmning kurashi natijasida gumanistik (insonparvarlik) tarixning paydo bo’lishi gumnizmning dastlabki dualistik ko’rinishi, faqatgina inson tarixi bilan bog’liq hodisalarning ratsional tushuntirish mumkinligi. Tushuntirilishi mumkin bo’lmagan hodisalar xronikalar darajasida qabul qilinadi. Gumanizmning ilk shakllari: ratsional, intellektual, abstrak, individual, psixologik (ruhiy) bo’lib eng keng tarqalgan shakli pragmatizm hisoblanadi. Bo’lib o’tgan voqeaning haqiqiy sabablari ochilmay qolishi, shuning uchun inson abstrakt individ va ular bir-birlariga qarshidirlar, bunday holatda tarixiy taraqqiyotni tushuntirish qiyin. SHuning uchun kichik sabablar buyuk natijalar deb qabul qilingan.

Qo’llaniladigan ta`lim texnologiyalari: muammoli ta`lim, dialog, klaster, Breynring, o’z-o’zini nazorat.

Adabiyotlar: A1; A2; A3; 19-5; 19-8; 19-9; 19-10; 19-13; 19-22; 19-25; 19-27; 19-31.