Samarqand davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

3. Quruqlik hayvonlarining mineral oziqlanishi 

 

Quruqlik  hayvonlarining  ko’pchiligi,  ayniqsa,  go’shtxo’rlar  turli-tuman 

tuz  va  boshqa  mineral  birikmalarni  oziqa  va  suv  bilan  birga  kerakli  miqdorda 

osongina  topa  oladi.  Lekin  ayrim  guruhlari,  ayniqsa,  o’txo’rlar  (tuyoqlilar, 

kemiruvchilar)  mineral  modda  va  tuzga  muhtoj  bo’lishadi.  Tuz 

yetishmovchiligi,  ayniqsa,  mavsumiy  xarakterga  ega  bo’ladi.  Shunga  binoan 

bunday  hayvonlar  vaqti-vaqti  bilan  (ko’pincha  yoz  mavsumida),  tuzli 

manbalarga to’planadi. 

 

Ko’pgina sut emizuvchilar tuzlardan tashqari yana mayin tuproq (loy)ga 

muhtoj  bo’lishadi.  Ushbu  tuproq  ularning  ichagida  najasning  paydo  bo’lishi 

uchun zarur bo’ladi. Hayvon organizmi uchun tabiatda kam uchrovchi moddalar 

ham  zarur  bo’lishi  aniqlangan.  Bunday  moddalar  mikroelementlar  bo’lib, 

organizmdagi ko’pgina biokimyoviy jarayonlarda ishtirok etadi. 

 

Agar  hayvon  organizmida  ma’lum  bir  mikroelement  yetishmaydigan 

bo’lsa,  ko’pgina  fiziologik  jarayonlar  pasayishi  yoki  izdan  chiqishi  mumkin. 

Bordi-yu  biron-bir  mikroelement  organizmda  umuman  bo’lmay  qolsa, 

hayvonda  mayiblik  kasalligi  yuzaga  kelishi  yoki  uning  halok  bo’lishi  bilan 

tugashi  mumkin.  Masalan,  organizmda  V

12

  vitaminini  hosil  qilishda  kobalt 

(Co),  tiroksin  garmonining  hosil  bo’lishida  yod  (J),  insulin  garmoni  va 

karboangidraza  fermenti  hosil  qilishda  rux  (Zn),  tripsin  hosil  qilishda  -  xrom 

(Cr) va hokazolar talab qilinadi.  

---