Samarqand davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

Ajratish  organlari  bir  juft  uzun  tasmasimon  bo’yraklardan  iborat.  Lekin 
anchagina guruhlarida ularning bittasi reduksiyalangan. Bo’yrakning kengaygan 
kiprikli uchi selomga, ikkinchi uchi esa mantiya bo’shlig’iga ochiladi.  O’pkali 
mollyuskalarning  mantiya  bo’shlig’i  o’pkaga  aylanganligi  munosabati  bilan 
ajratish teshiklari nafas olish teshigining yonida tashqariga ochiladi. 
Nerv  sistemasi.  Tuban  taraqqiy  etgan  guruhlarining  nerv  sistemasi    xitonlarning 
nerv  sistemasiga  o’xshashdir.  Yuqori  taraqqiy  etgan  qorinoyoqlilarda  nerv 
sistemasi  birnecha  juft  tarqoq  holdagi  nerv  gangliylaridan  iborat.  Aksariyat 
turlarida besh juft nerv gangliylari bo’ladi. Birinchi jufti serebral gangliy bo’lib, u 
halqum ustida joylashgan; ikkinchi jufti pedal gangliylar deyilib, oyoqning oldingi 
qismida,  uchinchi  jufti  plevral  gangliylar  pedal  gangliylar  ustida,  to’rtinchi  jufti 
visseral  orqa  ichakning  ostida  va  beshinchi  jufti  pariyetal  gangliylar  bo’lib, 
plevrovisseral  nerv  tomirining  orqa  qismida  joylashgan.  Nerv  gangliylari  o’zaro 
komissuralar  va  konnektivalar  yordamida  tutashgan  bo’ladi.  Aytib  o’tilgan  nerv 
gangliylari harbir ma’lum organlarni faoliyatini boshqaradi. Masalan, serebral nerv 
gangliylar halqum, paypaslagichlar, ko’zlar va statosistlarni, pedal gangliysi oyoq 
muskullarini,  plevral  gangliysi  mantiyani,  pariyetal  gangliysi-ktenidiylarni  va 
visseral gangliysi-ichki organlar ishini boshqarib turadi.