Samarqand davlat universiteti isoqjon negmatov ijtimoiy ishning etik

2. Kasbiy axloq turlari. Zamonaviy ijtimoiy xizmatchining kasbiy etikasi: 
umumiylik va o‘ziga xoslik 
Kasbiy axloqda xushfe’llik, xushmuomalalik, beozorlik, shirinso‘zlik, ochiq-
ko‘ngillik singari axloqiy me’yorlar muhim sanaladi. Bu axloqiy me’yorlardan 
kas-biy faoliyatda foydalanish muhim ahamiyatga ega. Negaki, bu axloqiy 
me’yorlar ijtimoiy ish xodimi uchun muhim hisoblanadi. Ularning ayrimlarini 
qarab chiqamiz: 
Xushfe’llik. 
Ushbu axloqiy xatti-harakat ijtimoiy ish xodimi me’yoriylik 
nuqtayi nazaridan g‘oyat muhim. Chunki har bir kasb darajasi ma’lum ma’noda 
un-dagi mutaxassislarning muomala madaniyatining yuksakligi bilan ham 
belgilanadi. 
Xushmuomalalik. 
Muomalaning asosiy manbayini so‘z tashkil etishi 
barcha-mizga ma’lum. Shuningdek, so‘z insonning botinidan chiqishi, inson 
botindan chiqadigan so‘zga egalik qila olishini ham bilamiz. Biroq tashqariga 
chiqqan so‘z insonning o‘zini qulga aylantirib qo‘yishini doim ham 
bilavermaymiz. Ya’ni, og‘iz-dan chiqqan yaxshi-yomon so‘z bevosita insonning 
ruhiyatiga o‘rnashadi: yaxshi so‘z bilan muomala qilinsa – yaxshilik topiladi, 
yomon so‘z bilan muomala qilinsa – yomonlik. Shu bois ijtimoiy ish xodimi o‘z 
kasbiy faoliyati davomida bu me’yorga amal qilishi muhim sanaladi. Negaki, 
mijoz bilan xushmuomala bo‘lish muammoni to‘g‘ri diagnostikasini amalga 
oshirish va hal qilish uchun amaliy ahamiyat kasb etadi.
Muloyimlik. 
Muloyimlik
 
barcha mutafakkirlar nazarida kishining maqbul 
sifatlaridan biri, deb e’tirof etiladi. Muomala madaniyatida muloyimlik “hilmli”, 
“yumshoq tabiatli” degan tushunchalar bilan bir ma’noni anglatadi. Ijtimoiy 
vaziyat va holatni to‘g‘ri baholashda hamda kasbiy stresslarni oldini olishda 
muhim sanaladi. 
Beozorlik
. Insonlarning tabiatidagi xusumat, adovat, g‘azab kabi illatlar bu 
kabi odamlardan xoli. Ular barcha mas’uliyatni o‘z zimmalariga olsalar-da, 
birovga yomonlikni ravo ko‘rmaydilar, og‘irliklarini o‘zgalarning zimmasiga 
yuklamay-dilar. Beozor mutaxassis kadrlar matonatli bo‘la turib, o‘zidan ojiz 
kishilarga qahr bilan muomala qilmaydilar. Bu esa ijtimoiy ish faoliyatida alohida 
amaliy ahami-yatga ega.
Har bir kasbning o‘ziga xos tomonlari, insonlarni o‘ziga jalb qila oladigan 
qir-ralari mavjud bo‘lib, inson bu jarayonlarni kuzatib borib, shu kasbni egallashga 
intiladi. Bu jarayonlarda inson o‘zining ruhiyati bilan shu kasbga xos bo‘lgan 
psixologik tomonlarni ham shakllantirib boradi. Jamiyatda bo‘layotgan 
o‘zgarishlar yoshlarni ham kasb tanlashda o‘ylantirib qo‘ymoqda. Hayotiy 
jarayonlar, yashashga beriladigan imkoniyatlar, kasbga bo‘lgan intilishlar tabiiy 
ravishda ijtimoiy ishga bo‘lgan talabni zaruriy qilib qo‘ydi va bu fanning paydo 
bo‘lishiga olib keldi. Ho-zirda O‘zbekistonda bu fan endi rivojlanish arafasida 
turibdi. Shu bois yoshlarga ijtimoiy ish kasbini tanlashlari uchun yo‘l-yo‘riqlar 
berish, keyinchalik professional mutaxassis bo‘lishga yordam berish muhim. 
Bunda bo‘lg‘usi kasb egalariga axloqiy me’yorlarni o‘zlashtirishga e’tibor qaratish 
lozim. 

---

72 
Demak,