Samarqand davlat universiteti I. T. Ergashev, D. S. Normurodov, B. M. Eshonqulov sabzavot ekinlari seleksiyasi

Topshiriq: 
1.
Qishloq joylarida va fermer xoʻjaliklarida agroturizmni rivojlantirish 
boʻyicha qisqacha yoʻl haritasini shakllantiring.
2.
Fermer xoʻjaliklarida agroturizmni rivojlantirish uchun qilinadigan ishlar 
ketma-ketligini 
“pogʻona” 
chizmasinidan foydalanib toʻldiring.

---

66 
Klaster yoki 
fermer xo‟jaligi 
Rivijlantirish 
istiqbollari 
Rejada nima 
qilish mumkin 
Hozirgi 
holati 
Oʻz-oʻzini nazorat qilish uchun savollar. 
1.
Agroturizm nima? 
2.
Agroturizmni rivojlantirish omillarini sanab oʻting? 
3.
Bu sohani rivojlantirishda fermer xoʻjaliklari nimalarga e‟tibor berishi 
kerak? 
4.
Urugʻchilik ilmiy-tadqiqot muassasalarida agroturizmni rivojlantirish 
istiqbollari haqida misollar keltiring. 

---

67 
SABZAVOT EKINLARI URUGʻINI YETISHTIRISHNING 
AGROTEXNIK ISHLAR REJASINI TUZISH
Darsning maqsadi:
Talabalarni sabzavot ekinlari urugʻini yetishtirish 
texnologiyasi toʻgʻrisidagi bilimlarini boyitish, ularni texnologik xaritalardan 
mustaqil foydalana olishga oʻrgatish, bir yillik va ikki yillik sabzavot ekinlari 
urugʻini yetishtirishning texnologik kartalarini mustaqqil tuza olishga o`rgatishdan 
iborat. Yakuniy hisobot tayyorlashni oʻrganish. 
Asosiy tushunchalar,
Sabzavot ekinlaridan yuqori sifatli va moʻl urugʻ 
olish koʻp jixatdan urug`lik paykallarda o`simliklarni yetishtirishda qoʻllaniladigan 
agrotexnik tadbirlarga bogʻliq. Bulardan tuproqni ekishga tayyorlash, ekish 
muddatlari va usullari, urugʻni ekishga tayyorlash, onalik oʻsimliklarni saqlash va 
ekishga tayyorlash, suoʻorish va oʻg`itlash, nav nazorati va boshqalardir. 
Har bir urugʻchilik agronomi sabzavot ekinlari urugʻlarini yetishtiradigan 
tuproq-iqlim sharoitida qoʻllaniladigan agrotexnik tadbirlar tizimini va ularni 
o`tkazish tartibini bilishi kerak. 
Mutaxassis agrotexnik reja tuzish uchun quyidagi ma‟lumotlarga ega 
boʻlishi kerak: iqlim zonasi, tuproq tipi, tarkibi, grunt suvlarini joylashish 
chuqurligi oʻtmishdosh ekin va boshqalar. 
Agroreja Yuqori va sifatli xosil olish uchun qoʻllaniladigan hamma 
tadbirlarni oʻz ichiga olishi kerak. 
Bundan tashqari, unda ishlar bajarilish vaqti, ishlatiladigan mashina va 
qurollar markalari koʻrsatiladi. Urug`lik o`simliklarni yetishtirishda ishlatiladigan 
mashinalarni ularni yioʻishtirishda ham qoʻllanishi mehnat unumdorligini oshiradi, 
mahsulot tannarxini pasaytiradi. 
Texnologik xaritani asosiy koʻrsatkichlaridan biri bu ishlar bajarilishiga, 
sifatiga, normativlariga toʻgʻri kelishidir. Shuning uchun ham bu kartada urugʻlik 
materialiga talab, urugʻ va ona oʻsimliklarni ekish normalari, yadoximikatlar 
me`yorlari, oʻsimliklarni joylashtirish sxemasi, sugʻorish vaqti, me`yorlari va h.k. 
Bir yillik urugʻlik sabzavot ekinlarini yetishtirishning agrotexnik rejasida 
nav tozalash ishlari va aprobatsiya oʻtkazish muddatlari va usullari, urugʻlarni 

---

68 
pishib yetishish belgilari, tanlash vaqti va usullari, xosilni yigʻish, pishib yetiltirish, 
quritish, mevalardan urugʻni ajratib olish vaqti va usullari, urugʻlarni saqlash 
usullari ham koʻrsatilishi kerak. Geterozis duragaylarini yetishtirishda uchastkada 
ota-ona navlari, nomlari va ularni joylashtirish sxemalari koʻrsatiladi. 
Ikki yillik sabzavot ekinlari urugʻini yetishtirishda agrotexnik reja ikki xil: 
-
bir yillik agrotexnik reja 
-
ikki yillik agrotexnik reja. 
Birinchi yili texnologik xaritasida tuproqni ekishga tayyorlash, ekish 
usullari, parvarishlash, nav tozalash va aprobatsiya muddatlari, onalik oʻsimliklarni 
pishib yetilish belgilari, ularni tanlash va yigʻib olish muddatlari, bir gektardan 
olinadigan onalik oʻsimliklar miqdori, ularni saqlash usullari va vaqti koʻrsatiladi. 
Oʻrta Osiyo sharoitida ikki yillik oʻsimliklarning onalik oʻsimliklari yozgi 
muddatda yetishtiriladi. 
Ikki yillik agrotexnik rejada esa onalik oʻsimliklarni saqlash va bahorgi 
tanlash muddatlari, ularni ekishga tayyorlash, nav nazoratini oʻtkazish, urugʻlik 
oʻsimliklarni pishib yetilish belgilari, yigʻib olish muddatlari va usullari, pishib 
yetilishi, urugʻlarni quritish, tozalash va saqlash kursatiladi. Agrotexnik reja va 
ilgʻor tajriba yutuqlaridan foydalanib yangilab turilishi kerak.