Samarqand davlat universiteti fizika fakulteti umumiy fizika va magnetizm kafedrasi

QURILMANING TUZILISHI VA ISHLASHI
Om qonunini tekshirish qurilmasi 4.1- rasmda tasvirlangan elektr zanjiri asosida tuzilgan. Tok manbayi iste’molchiga o’zgarmas va o’zgaruvchan elektr kuchlanishini uzluksiz ravishda 0 V dan 35 V gacha bera oladi. Bunda manbaning raqamli ichki voltmetri tashqi iste’molchidagi kuchlanishning qiymatini ko’rsatadi. Tok manbayining yuza qismidagi ko’k (manfiy potensial) va qizil (musbat potensial) qisqichlari orqali zanjirga o’zgarmas tok kuchlanishi beriladi. Agar tok manbayiga ulanayotgan iste’molchining qarshiligi, masalan, 100 Om ga teng bo’lsa, zanjir orqali maksimal 0,35 A tok oqib o’tadi. Tok kuchining bunday nominal qiymatida tanlangan o’tkazgich vaqt o’tishi bilan qiziy boshlaydi va oqibatda uning ishdan chiqishiga olib kelishi mumkin. Shu sababdan ushbu tok manbayi uchun zanjirga ulanayotgan iste’mol­chining qarshiligi 800- 1500 Omgacha tanlanishi maqsadga muvofiqdir. Zanjirga ulangan iste’molchi qarshiligining bunday qiymatlarida maksimal 35 mA gacha tok oqib o’tadi. Iste’molchidan o’tayotgan tok kuchining bu qiymati tok manbayi ichki ampermetrining o’lchash chegarasiga kirmaydi. Shu boisdan iste’molchidagi tok kuchining qiymati unga ketma-ket ulangan ampermetr yordamida o’lchanadi. Qurilmada foydalaniladigan o’zgarmas tok ampermetrining o’lchash chegaralari 50 mA, 500 mA va 5 A lardan iborat. Iste’molchining tanlangan elektr qarshiligining nominal qiymatlari uchun ampermetrning 50 mA li o’lchash chegarasidan foydalanish maqsadga muvofiqdir.


ISHNI BAJARISH TARTIBI
1. 4.1- rasmda keltirilgan elektr zanjirini yig’ing va uni o’qituvchiga tekshirtiring.
2. Jhp-3000A rusumli tok manbayidan zanjirga 0 V dan 30 V oralig’ida bo’lgan kuchlanishning turli qiymatlarini bering va bunda ampermetr hamda voltmetrning ko’rsatishlarini (bunda tok manbayining ichki raqamli voltmetridan foydalansa ham bo’ladi) qayd eting.
3. Iste’molchining qarshiligini, unga berilayotgan kuchlanishning turli xil qiymatlari uchun hisoblang.
4. O’lchash xatoliklarini hisoblab, quyidagi jadvalni to’ldiring:

№