Samarqand davlat universiteti fizika fakulteti astronomiya yo

Mars sayyorasi ning -Quyoshdan oʻrtacha 228 million kilometr masofada harakatlanadi. Sayyora Quyosh atrofida aylanayotib, har 780 kunda Yerga yaqinlashib turadi. Bunday yaqinlashish qarama-qarshi turish deyiladi. Mars orbitasi ellips shaklida boiganidan, qarama-qarshi turish paytida u Yerga eng yaqin kelganda (buyuk qarama-qarshi turish paytida), undan bizgacha masofa 56 mln km ni tashkil etadi. Planetaning buyuk qarama-qarshi turishi har 15—17 yilda kuzatilib, oxirgisi 1988- yilda bolgan edi. Mars nisbatan kichik sayyora, uning diametri 6775 kilometr, massasi esa 6,44 • 10²³ kg (Yer massasining 0,107 qismini tashkil qiladi). oʻrtacha zichligi ham Yernikidan ancha kam - 3,94 g/sm³. «Urush xudosi» oʻzining fizik tabiati jihatidan Quyosh siste-masining planetalari ichida Yerga «qarindosh»ligi bilan ajralib turadi. Mars sutkasi Yernikidan kam farq qilib, 24 soat 39,5 mi-nutga teng. Shuningdek, planetada yil fasllari boshini ta'min-lovchi omil, ya'ni uning aylanish oʻqining orbita tekisligiga ogʻmaligi ham Yernikidan oz farq qilib, 65° 12' ga teng. Biroq Mars yilining uzunligi biznikidan ancha ortiq boʻlib, 687 yer sutkasiga (yoki 669 mars sutkasiga) teng. Planetaning 35° kengligida kuz faslida, tush paytiga yaqin temperatura -20 °C, kechqurun -40 °C, kechasi esa -70 °C ga boradi. Qish paytida 40° li kenglikda temperatura -50 °C dan, 60° li kenglikda esa -80 °C - -90 °C dan ortmaydi. Mars sirtining minimal temperaturasi uning qutblarida kuzatilib, u qishda -125 °C dan pastga tushmaydi.
Marsning atmosferasi juda siyrak boʻlib, sirtida oʻrtacha bosim 6,1 millibar (1 bar taxminan 1 atmosfera), ya'ni dengiz sathidagi Yeming atmosfera bosimidan qariyb 160 marta siyrak. Planetaga tegishli aniq ma’lumotlar «Mars», «Mariner» va «Viking» (AQSH) rusumidagi planetalararo avtomatik stansiyalar yordamida qoidaga kiritildi. Ma’lum bolishicha, Mars atmosferasining 95 protsenti karbonat angidrid, 2,5 protsenti azot, 1,5-2,0 protsenti argondan va juda kam miqdordagi kislorod (0,2%) va suv bugʻidan (0,1%) tashkil topgan.