Samarqand davlat universiteti biologiya fakulteti botanika kafedrasi

O’qitish jihozlari: Qovoq ildizlari, doimiy preparatlar, reaktivlar, floroglyutsin, HCl, xlor 
– sink – yod, kaliy yod, sudan III reaktivi, mikroskop, lupa, chizuvchi apparat, pintset, lezviya, 
britva, qaychi, skalpel, preparoval igna, buyum va qoplag’ich oynalar, salfetka, suv,  darsliklar, 
qo’llanmalar va jadvallar.  
 
 
Topshiriqlar: 
1. Qovoq ildizini anatomik tuzilishini o’rganish. 
 
1-ish. Qovoq ildizini ikkilamchi anatomik tuzilishi. 
Ishning borishi. Oshqovoq ildizi kesmasini kichik va katta obyektivlarda o‘rganish kerak. 
Ildiz  markazida  metaksilemaning  yirik  tomiri  joylashgan,  uning  3-5  nurlar  ko‘rinishida 
protoksilemaning ingichka, kam sonli elementlari o‘tadi (22-rasm). 
 
 
22 – rasm. Qovoq ildizining ikkilamchi tuzilishi: 
1 - birlamchi ksilema; 2 - ikkilamchi ksilema; 3 - radial nurlar;  
4 – kambiy; 5 – birlamchi va ikkilamchi floema; 6 – po’stloqning asosiy parenximasi;  
7 – po’kak (1-3 – ksilema; 5-7 – ikkilamchi po’tloq). 

---

 
198 
Birlamchi  ksilemaning  nurlari  orasida  yirik  ochiq  kollateral  boylamlar  joylashgan. 
Ikkilamchi  ksilemaning  ichki  boylam  elementlari  keng  tomirlar,  qalin  devorli  tolalar  va 
devorlarida oddiy teshiklari bo‘lgan parenximaning kam sonli hujayralaridan tuzilgan. 
Ikkilamchi  ksilemaga  ikkilamchi  floema  bilan  chegaralangan  kambial  zona  tutashadi. 
Uning  tarkibida  elaksimon  naylar,  yo‘ldosh  hujayralar  va  parenxima  elementlari  kiradi,  tashqi 
tomondan  ikkilamchi  floemaga  birlamchi  floemaning  kichik  yupqa  devorli  hujayralari  botib 
turadi. 
O‘tkazuvchi boylamlar birlamchi ksilemaning tarqatuvchi parenxima to‘qimasining nurlari 
bilan  ajratilgan.  O‘tkazuvchi  tutamlar  atrofida  ko‘p  qavatli  felloderma,  peridermaning  ichki 
qismi joylashadi.  
Oshqovoq  ildizining  ikkilamchi  tuzilishini  ko‘ndalang  kesmasining  sxemasini  floema, 
kambiy zonasi, ikkilamchi ksilema, birlamchi ksilemani belgilash.