Samarqand davlat universiteti biologiya fakulteti botanika kafedrasi

10-rasm. Emanning (Quercus robur) po’stlog‘i: 
1 – po’kak qavatlari; 2 – po’stloqning o’lik to’qima qavatlari. 
 
Po’stloq tokda 3-4 yil, olma, nokda 5-8 yil, dubda 25 yildan so’ng hosil bo’ladi.  

---

 
181 
1.  Peridermaning  tuzilishini  kuzatish  uchun  marjon  daraxt  (buzina)  ning  novdasidan 
tayyorlangan  preparat  mikroskopning  kichik  obyektivida  qaralganda,  zich  joylashgan  bir  necha 
qator  parenxima  hujayralaridan  tuzilgan  po’kak  to’qima  aniq  ko’rinadi.  Po’kak  to’qima 
hujayralarning  po’sti  qalinlashgan  qo’ng’ir  rangli,  ichida  protoplasti  yo’q.  Po’kak  ostidagi  bir 
qator cho’ziq  va  yupqa  po’stli tirik hujayralar  fellogen, unga  yondosh birikkan tirik hujayralar 
felloderma hujayralaridir. 
Po’kakdagi yoriqchalar (bo’rtiqlar) yasmiqchalar bo’lib ular siyrak joylashgan to’ldiruvchi 
yumaloq  parenxima  hujayralardan  tuzilgan.  To’ldiruvchi  hujayralar  massasining  ortishi 
po’kakning yorilishiga sabab bo’ladi. 
2. Kartoshka tugunagi tashqi tomondan periderma bilan o’ralgan. Peridermaning ko’rinishi 
bilan  tanishilgandan  so’ng,  ko’ndalang  kesik  tayyorlab  yoki  yupqa  joyidan  peridermani  shilib 
olib, buyum oynasidagi  suvga solinadi, so’ng ustini qoplag’ich oyna bilan yopib, mikroskopda 
qaralganda  qalin  qobiqli  zich  joylashgan  o’lik  hujayralardan  tuzilgan  po’kak  to’qima  aniq 
ko’rinadi.  Preparatdan  qoplag’ich  oynani  olib,  unga  Sudan  III  reaktivi  tomizilgan  po’kak 
qo’ng’ir  tusga  kiradi.  Bu  kartoshka  tugunagi  tashqi  tomondan  po’kak  bilan  qoplanganligini 
bildiradi.  
3. Po’stloqning tuzilishini o’rganish uchun dub (eman) daraxtining glitserin bilan aralash 
spirtda  saqlangan  po’stlog’ining  yupqa  kesik  tayyorlab  buyum  oynasidagi  glitserin  tomchisiga 
qo’yiladi. Bunda bir necha qator o’lik hujayralardan tuzilgan qo’ng’ir rangdagi po’kak qatlamlari 
aniq ko’rinadi. Po’kak qatlamlari oralig’idagi o’lik to’qimalar po’stloq parenximasi, lub to’qima 
va toshsimon hujayralardan iborat.