Samarqand davlat universiteti biologiya fakulteti botanika kafedrasi

7-rasm. Gulsavsar (Iris germanica) bargining epidermasi: 
A – ustki ko’rinish; B – og‘izcha apparati; V – ko’ndalang kesmasi; 
1 – tutashtiruvchi hujayralar; 2 – og‘izchalar; 3 – havo bo’shlig‘i; 
4 – epiderma hujayralari; 5 – kutikula; 6 – mezofill hujayralari. 
 
Epidermadagi  og’izchalar  havo  almashtirish  vazifasini  bajaradi.  Ular  loviyasimon  ikkita 
hujayralarning birikishidan hosil bo’ladi. Og’izcha hujayralari sitoplazma va yadrodan tashqari, 
yashil plastidaga ham ega. 
Epiderma tashqi tomondan kutikula pardasi qavati yoki tukchalar bilan qoplangan bo’ladi. 
Tukchalar  epiderma  tashqi  devorining  cho’zilishidan  hosil  bo’ladi,  ular  bir  hujayrali,  ko’p 
hujayrali, o’lik, tirik, oddiy, bezli va boshqa shakllarda. Epiderma suvni kam  bug’latish, gazlar 
almashinish  va  o’simliklarning  ichki  qismini  turli  mexanik  ta’sirdan  himoya  qilish  vazifasini 
bajaradi. 

---

 
179 
Epidermaning  tuzilishini  o’rganish  uchun  geran  bargining  orqa  tomoni  yuzasidagi 
epidermasidan  igna  yoki  pinset  yordamida  shilib  olinadi.  Buyum  oynasidagi  suvga  solib 
qayrilgan joylari igna bilan tekislanadi, so’ng qoplag’ich oyna bilan yopib, mikroskopning kichik 
va  katta  obyektlarida  qaralganda,  notekis  po’sti  zich  joylashgan  epiderma  hujayralarining 
tuzilishi  aniq  ko’rinadi.  Epiderma  hujayralari  oralig’ida  og`izchalar,  joylashgan,  ularning 
hujayrasi  tuzilishi  va  yashil  plastidalarga  ega  bo’lishi  bilan  epiderma  hujayralaridan  ajralib 
turadi. Epiderma oddiy va bezli tukchalar bilan qoplangan. 
Oddiy  tukchalar  uzunchoq,  uchli,  yaltiroq,  bezli  tukchalar  esa  kalta,  yumaloq  boshli 
bo’ladi (8-rasm).