Samarqand davlat chet tillar instituti tarjima nazariyasi va amaliyoti fakulteti tarjima nazariyasi va amaliyoti kafedrasi

III BOB 

INTERNATSIONAL FRAZEOLOGIK BIRLIKLARNING TARJIMADA 

BERILISHI 

3.1. Frazeologik biriklarning tarjimada berilishi 

Biz avvalombor xalqaro frazeologik birliklar haqida  gapirishdan  oldin u  o‘zi 

nima  ekanligi  haqida  so‘z  yuritsak  maqsadga  muvofiq  bo‘lardi.  Turli  tillarning 

o‘ziga xos bo‘lgan turlicha turg‘un birliklari mavjud bo‘lib ular bir tilda bir mano 

anglatsa  boshqa  bir  tilda  esa  aksincha  boshqa  ma’noni  yoxud  xuddi  shu  ma’noni 

anglatishi  mumkin  qachonki  bu  birliklar  barcha  tilda  mavjud  bo‘lsa.  Haqiqatdan 

ham  bir  tilda  mavjud  bo‘lgan  frazeologik  birliklar  boshqa  tilda  mavjud  bo‘lishi 

yoki  bo‘lmasligi  mumkin.  Bunday  holatlar  biz  uchun  odatiy  tusga  kirgan.  Biz 

bunga ingliz va o‘zbek tillarida ham qiyoslab o‘rganishimiz mumkin. Misol uchun 

o‘zbek xalqi mehmondo‘st xalq bo‘lganligi uchun ularda  shunday bir  maqol bor: 

Mehmon otangdek ulug‘. 

Agar biz bu maqolni ingliz tiliga  

Guest is great as like your father. 

deb  tarjima  qilib  bersak,  ular  bu  frazeologik  birlikni  tushunmasligi  mumkin. 

Chunki  bu  birlik  faqatgina  o‘zbek  xalqiga  xos  bo‘lgan  birlikdir.  Bazi  bir 

frazeologik biliklar faqat bir tilgagina xos bo‘lishi mumkin. Va bunday frazeologik 

birliklar  xos  so‘zlar  (realialar)  dan  iborat  bo‘lgan  turg‘un  birliklar  deb  yuritiladi. 

Shu  bilan  birgalikda  barcha  tilda  bir  xil  ma’no  ifodalovchi  frazeologik  birliklar 

ham  mavjuddir,  Bular  barchamizga  malum  bo‘lgan  va  har  kuni  tilimizdan 

tushurmay  yuradigan  frazeologik  birliklar  ya’ni  “salomlashish  va  xayrlashish” 

birliklaridir.  Bu  birliklar  barcha  dunyo  xalqlarida  mavjud  bo‘lgan  turg‘un 

iboralardir.  Bu  iboralar  bor  ekan  barcha  xalqlar  o‘rtasida  do‘stlik  a’loqalari 

uzulmaydi  va  aksincha  mustahkamlanib  boradi.  Chunki  biz  xuddi  shu  birliklar 

orqali  nafaqat  bir-birimizni  taniymiz  balki  butun  dunyo  xalqlari  bilan  tanishamiz 

va hamkorlik a’loqalarini o‘rnatamiz.  

---

42 

Biz  quyida  bir  qancha  xalqaro  tillardagi  salomlashish  va  xayrlashish 

frazeologik birliklarini ko‘rsatib o‘tamiz: