Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Ёш физиологияси
- физиологиянинг организм туғилишидан бошлаб то 
инсон умрининг охиригача бўлган давр ичидаги ҳаётий вазифаларини ўргана-

---

220 
диган соҳаси. Ёш физиологиясининг асосчиси И.И. Мечниковдир. У биринчи 
бўлиб қариш ва ўлиш назарияларини илмий асослаган олим. 
Жинсий безлар, гонадалар
- уруғдон ва тухумдонлардан иборат жуфт 
безлар, икки хил вазифани бажаради, яъни биринчидан кўпайиш безлари 
сифатида уруғ ва тухум ҳужайралари ишлаб чиқарса. иккинчидан эндокрин 
безлар сифатида жинсий гормонлар ишлаб чиқаради. Уруғдон ҳамда 
тухумдонларда эркаклик ва урғочилик жинсий гормонлари бир вақтда ишлаб 
чиқарилади. Лекин уларнинг миқдори индивид жинсига қараб ҳар хил, яъни 
эркакларда эркаклик, аёлларда эса урғочилик жинсий гормонлари зийод 
бўлади. 
Иккинчи сигнал системаси
- 1932-йили акад. И.П. Павлов томонидан 
биринчи бўлиб фанга киритилган тушунча, одам ва ҳайвонлар бош миясининг 
ишлашидаги асосий фарқларни ажратади. У фақат инсонларгагина хос хусусият 
бўлиб, атроф муҳитдаги воқеликни умумлаштирган ҳолда ифодаловчи 
сўзлардан иборат тузилма. 
Иммунитет
(лат. immunitas- бирон нарсадан ҳосил бўлиш, ажралиш) - 
одам ва ҳайвонлар организмининг биологик бир бутунлигини сақлаш 
мақсадида ёт моддаларга, организмларга қарши курашиш қобилияти. Бу ҳолат 
биринчи марта И.И. Мечников томонидан оқ қон таначалари-фагоцитларнинг 
ёт микробларни ютиб зарарсизлантириш кашф қилиниши билан асосланган. 
Иммунитет табиий орттирилган, фаол, кучсиз кўринишларда бўлади. 
Инсулин
- ошқозон ости бези Лангергенс оролчаларидаги ҳужайралар 
томонидан қонга ишлаб чиқариладиган гормон. Қондаги глюкозани заҳира 
углевод - гликогэнга айлантиришда ва парчалашда фаол қатнашади. Унинг 
камайиши қонда глюкоза миқдорини ошириб юборади (гипергликемия) ва
сийдик билан глюкоза кўплаб ажралиб чиқади (глюкозурия). Шунингдек, 
инсулиннинг камайиши ёғ ва оқсилнинг биологик синтезини ҳам камайтириб 
юборади.