Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Гемпофилия
- қон ивимаслик касаллиги. Унинг асосий сабаби - қон 
ивиш системасининг издан чиқишидир. Гемофилия билан эркаклар касал-
ланади. 
Геронтология
(юнон. геронтос-чол + логос-фан) - организмнинг қариши 
ҳақидаги фан, асосий мақади - инсоннинг фаол ва тўла қийматли ҳаётини узай-
тириш омилларини излаб топишдир. Илмий геронтологиянинг асосчиси рус 
олими, Нобел мукофотининг совриндори И.И. Мечниковдир. 
Гигантизм
- бўйнинг ҳаддан ташқари ўсиб кетиши. Бу ҳолат эркакларда 
240-250 см дан, аёлларда 190 срн дан ошиб кетиши билан характерланади. 
Гигантизм кўпинча гипофиз олдинги бўлагининг ўсиш гормони меъёридан 
ортиқ ишлаб чиқарилганида рўй беради. 
Гипертония
(goper + юнон. tonos - таранглик) - қон томирлари, скелет 
мускуллари ва бошқа тўқималар тонусининг ошишини ифодаловчи атама. 
Юқори қон босими ҳам шу атама билан аталади. 
Гипертония ҳозирги пайтда энг кенг тарқалган касалликлардан бири бўлиб, 
турли-туман сабабларга кўра келиб чиқади. Ҳар хил ички ва ташқи омиллар, 
жумладан, ҳиссиёт бу ўринда муҳим ўрин тутади. 
Гиперфункция
(giper + кучли, funktsio - фаолият) - орган, тузилмалар 
ёки бутун бир организм фаолиятининг физиологик меъёр чeгарасидан 
чиқадиган даражада кучайиши. 
Гиподинамия
- кам ҳаракатлилик. Асосий сабаби илмий техника 
революцияси туфайли кундалик ҳаёт ва ишлаб чиқаришдан қўл меҳнатининг 
тобора кўпроқ суриб чиқарилишидир. Гиподинамиянинг ривожланиши кўпгина 
касалликларга олиб келмоқда. Масалан, қонда ҳар хил ёғ, ёғсимон модда-
ларнинг кўпайиши, семириш, турли хил ноқулай шароитга (иссиқ, совуқ, юқори 
ёки кам босим ва бошқалар) чидамсиз бўлиб қолиш, қон босимининг ошиб 
кетиши ва ҳоказо. 
Гипотиреоз
- қалқонсимон без вазифасининг кучсизланиши. Бунинг 
оқибатида брадикардия, салбий нерв-психологик ўзгаришлар юзага келади, 
тана, оёқ қўл ва юзнинг шишиши кузатилади (микседема). 
Гипофиз
- миянинг пастки ортиғи - бош мия асосида жойлашган ички 
секреция бези. У олдинги (аденогипофиз), оралиқ ва орқа бўлаклар (нейро-
гипофиз) дан тузилган. 
Гемеостаз
(юнон. gomeos - ўхшаш, бир хил + юнон. stazis - турғунлик) - 
биринчи марта 1929-йили У.Кеннон томонидан қўлланилган атама, 
организмнинг турғун ҳолатини белгилашда иштирок қиладиган жараёнларни 

---

219 
ифодалайди. Айрим ҳолларда гомеостаз атамаси ички муҳит турғунлигини 
таърифлаш учун ҳам қўлланилади. Гомеостаздеганда қондаги водород ионлари 
концентрацияси, қон такиби, унинг осмотик босими, тана ҳарорати ва қон 
босимининг нисбий турғунлиги назарда тутилади. 
Гормонлар
(юнон. gorma - ҳаракатга келтирмоқ, ундамоқ) - ички сек-
реция безлари томонидан ажралиб чиқадиган биологик фаол моддалар. Бу 
атама биринчи марта 1905-йили Е.Старлинг томонидан қўлланилган.