Самарқанд қишлоқ ХЎжалик институти ветеринария факултети



Download 3,13 Mb.
Pdf ko'rish
bet254/268
Sana05.01.2023
Hajmi3,13 Mb.
#897834
1   ...   250   251   252   253   254   255   256   257   ...   268
Bog'liq
hajvonlar fiziologiyasi

Посциноптик тормозланиш.
Текшришлар натижасида М.Н.С 
сида унинг қўзғалишини, тормозланишини таъминлайдиган нейронлар 
борлиги аниқланган. Тормозловчи нейронлар М.Н.С сининг қўзғалишини 
таъминловчи нейронлардан медиаторлар ҳосил қилиши билан фарқ қилади ва 
бу медиаторлар нейронларнинг М.Н.С.сининг қўзғалишини таъминловчи 
нейронлар билан ҳосил қилган синапслардан ўтаѐтиб, поссинаптик мембрани 
деполяризасияламай гиперполяризасиялаб уларни тормозланишини ҳосил 
қилади. 
18.
Перисинаптик тормозланиш.
Бу тормозланиш М.Н.С.сида кенг 
тарқалган бўлиб, нерв ҳужайраларининг ўсимталари нерв ҳужайра 
аксонларини нерв толаларига ўтадиган жойидаги синапсда маҳсус 


499 
тормозловчи медиатор ажра-тиб, медиатор перисинаптик мембранани 
деполяризасиялаб, синапсдан қўзғалиш ўтишини қийинлаштиради ѐки 
мутлақо ўтказмай қўяди. 
19.
Марказлар фаолиятининг координасияси (уйғунлашуви).
М.Н.С.нинг турли қисмлардаги тормозланиш жараѐнлари бир-бирига мос
боғлиқ, уйғун бўлганлиги учун организмда ҳосил бўладиган рефлектор 
актлар аниқ ва ўзаро мувофиқ бўлади. М.Н.С. сида бир марказ қўзғалса, шу 
марказга қарама қар-ши оралиқ қилувчи марказ тормозланади ва муайян 
функсия амалга ошади. Маса-лан: оѐқ ѐки қўлдаги бўғим букувчи ва ѐзувчи 
мускуллар билан таъминланган. Бўғим букилса букувчи мускул маркази 
қўзғалиб, ѐзувчи мускул маркази тармоз-ланади. Бўғин ѐзилганда ѐзувчи 
мускул маркази қўзғалиб, букувчи мускул маркази тормозланади. Демак, бу
мускуллар антоганист бўлишига қарамасдан улар бири иккинчисини аниқ 
ишлашига ѐрдам беради. Мускулларнинг бир бирига мос ишлаши М.Н.С. 
сида қўзғалиш ва тормизланиш жараѐнларини ўзаро мос ва уйғун-лашувига 
боғлиқдир. Мускулларнинг ўзаро келишиб ишлашини 1896 йил Н.Е. 
Введинский ўрганиб, мускулларнинг шундай инервасияланишини ресипрок 
ин-нервасия деб атади. Бу хусусиятлар инглиз физиологи Ч. Шерингтон 
томонидан атрофлича ўрганилди. Мускуллар ресипрок иннервасияси 
туфайли ҳайвонлар бемалол юриб, ресипрок иннервасия ўзгармас ва турғун 
ҳодиса бўлмай бош мия таъсирида бу муносабатлар ўзгариши мумкин. 
Масалан: ҳайвон сакрашда ҳар иккала оѐғини букади. Ресипрок 
иннервасияни бошқа рефлексларни ҳосил бўли-шида ҳам кўрамиз. Масалан: 
нафас, юрак фаолиятига таъсир етувчи нервларни бири қўзғалганда 
иккинчиси тормозланади. Ресипрок иннервасия бўзилганида, етарли 
бўлмаганида рефлектор акт аниқ чиқмайди, яхши намаѐн бўлмайди. Чарча-
ганда бўндай ҳол юзага келиб, ҳаракатлар пойма-пой бўлиб, ресипрок 
иннерва-сияни бузилишидан ҳосил бўлади. Демак, бир марказ қўзғалиши 
иккинчи марказ тормозланиши учун йўл очиб, бир марказ тормозланиши 
иккинчи марказ қўзға-лишига йўл очади. Қўзғалиш ва тормозланиш 
орасидаги бундай муносабатларни ифодалайдиган қонун 
индуксия қонуни
дейилади. Қўзғалиш ва тормозланиш орасидаги муносабат икки хил бўлиб, 
бир вақтда кузатиладиган индуксия ва кетма - кет (алмашинувчи) индуксия 
фарқ қилинади. Бир марказ қўзғалиб, иккинчи қўшни марказнинг 
тормозланиши 

Download 3,13 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   250   251   252   253   254   255   256   257   ...   268




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish