Самарқанд қишлоқ ХЎжалик институти ветеринария факултети



Download 3,13 Mb.
Pdf ko'rish
bet108/268
Sana05.01.2023
Hajmi3,13 Mb.
#897834
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   268
Bog'liq
hajvonlar fiziologiyasi

11.Марказларнинг тонуси. 
Нерв марказалрининг бир мунча 
қўзғалган ҳолатига 
марказларнинг тонуси
деб айтилиб, марказ тонуси ишчи 
органдан қон ва лимфа таркибидаги гормонлар, СО
2
, биологик актив 
моддалар таъсирига боғлиқ бўлиб, ўз ишчи органларига узлуксиз ритм билан 
импулслар юборади ва ишчи орган тонусини таъминлайди. 
12.Марказлар 
пластиклиги.
Марказнинг 
ўз 
фаолиятини, 
функсиясини ишчи орган функсиясига қараб, ўзгартира олиш хусусияти 
марказнинг пластиклик хусусияти
дейилади. П.К.Анохин ит адашган 
нервининг марказга борувчи учини билак қисмига борадиган учига улаб, 
нервлар алоқадорлигини тиклаганда, ит оѐғини қашилаш натижасида аввал 
адашган нерв фаолиятига хос қусиш, йўталиш ҳолатлари вужудга келиб, 
кейинчалик ит оѐғининг функсияси тўла тикланади.
Демак, оѐқдан бораѐтган импулслар кўп вақт адашган нерв 
марказининг фаолиятини 
ўзгартириб, ички 
органлар 
фаолиятини 
бошқаришга мослашган нерв, кейинчалик еса, оѐқ мускуллар фаолиятини 
бошқаришга мослашиб, ит оѐғининг функсияси тикланган. Нерв марказлари 
пластик хусусиятининг юзага чиқишида катта ярим шарлар пўстлоғини 
аҳамиятини Е.А.Асратян исботлаб, пўстлоғи олин-ган ҳайвонлар ўз 
фаолиятини ўзгартира олмай марказ пластиклиги кузатилмаган.


205 
13.Марказнинг доминанта ҳусусияти.
Марказнинг доминанта 
хусусияти биринчи бўлиб А.А.Ухтомский тамонидан аниқлаган. Доминанта 
деб, маълум бир марказни кучли қўзғалиб МНС да ҳукумронлик қилишга 
айтилади. Яъни кучли қўзғалган қисм Н.С.нинг бошқа қисмларига келаѐтган 
қўзғалишларни ўзига жалб қилиб, шу қўзғалишлар ҳисобига кучли 
қўзғалади. Оқибатда ўта кучли қўзғалиб, бошқа марказлар устидан 
хукумронлик қилиб, уларнинг фаолиятини тормозлайди. МНСда доминант 
марказ ҳосил бўлса нерв системасининг турли қисмларидан келаѐтган 
таъсиротларга оддий реаксиялар ҳосил қилмай доминант марказ фаолиятига 
хос реаксияларни ҳосил қилади. Масалан: отни тақалаѐтганда лабга солинган 
буров лабни қаттиқ оғритиб, миядаги тегишли марказни кучли қўзғатганлиги 
учун тақаланаѐтган от қаршилик кўрсатмайди. Тақалаш вақтида ҳосил бўлган 
оғриқ, қаттиқ оғриѐтган лаб марказини кучли қўзғатади. А.А.Ухтомский 
доминантлик нерв марказини асосий иш принсипи деб таъкидлади. 
А.А.Ухтомский фикрича ўта қўзғалган марказ бошқа марказларни 
фаолиятини ўзгартиради ѐки ўзига бўйин сундиради ва нерв системасини 
яхлит бир бутун бўлиб ишлашини таъминлайди. 

Download 3,13 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   268




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish