Самарқанд қишлоқ ХЎжалик институти ветеринария факултети

изодинамия
дейилади. Бу қоидага 
асосан 1 грамм ѐғ ўрнини 2,3 грамм оқсил ѐки углевод қоплаши мумкин ѐки 1 
грамм оқсил ўрнини 1 грамм углевод ѐки 0,44 грамм ѐғ босиши мумкин. Бу 
қоида чекланган булиб бир модда иккинчи моддани енергетик еҳтиѐжини 
қондиргани билан уларнипластик еҳтиѐжини тўла қондираолмайди. Масалан, 
оқсил организмни пластик материали, ѐғлар ҳужайрани структура 
елементлари таркибига киради ѐки организмда ҳар бир органик моддани 

---

150 
фақат ўзига хос бир қатор хусусий вазифалари мавжуд бўлганлигитуфайли 
углеводга бўлган ехтиѐж оқсил ѐки ѐғлар ҳисобига, оқсилларга бўлган 
еҳтиѐж ѐғ ва углеводлар ҳисобига, ѐғлар ҳисобига бўлган еҳтиѐж оксил ва 
углеводлар билан қондирилади. 
3.ТУРЛИ ФАКТОРЛАРНИНГ МОДДАЛАР АЛМАШИНУВИГА
ТАъСИРИ 
Организмда кечаѐтган моддалар алмашиниш жараѐнига ҳайвонни 
тури, зоти, жинси, вазни, маҳсулдорлиги, характери, организмнинг ҳолати, 
йилнинг фасли, сутканинг даври, ташқи муҳит ҳарорати ва бошқалар таъсир 
етади. Кичик гавдали ҳайвонларда моддалар алмашинуви катта гавдали 
ҳайвон-лардагига нисбатан тез ўтади. Масалан: сичқон ва каламушда, от ва 
қорамол-лардагига қараганда моддалар алмашинуви бир неча марта тездир. 
Моддалар алмашинуви ҳайвонни жинсига боғлиқ бўлиб буқаларда 
сигирларга қараганда 10-26%, еркак чўчқаларда урғочиларга нисбатан 20%, 
хўрозларда товуқларга қараганда 20-30% тез кечади. 
Моддалар алмашинуви ѐш ҳайвонларда кекса ҳайвонларга нисбатан 
тез кечади. 
Бир турдаги ҳайвонларда қишда ѐздагидан, кундузи кечасидагидан 
моддалар алмашинуви тез кечади, лекин ѐввойи ҳайвонлар кечаси ўлжа 
излаб, уларда кечаси моддалар алмашинуви тез кечади.
Бир турдаги ҳар хил зотдаги ҳайвонларда моддалар алмашинуви бир 
хил емас. 
Ҳайвон яшаѐтган муҳитда ҳароратни нормадан пасайиши организмда 
мод-далар алмашинувининг тезлашишига сабаб бўлади. 
Ҳайвон яшаѐтган жойдаги електромагнит майдони, ултра бинафша, 
инфрақизил ва космик нурлар, радиотўлқинлари, ҳайвоннинг ионланиш 
даражаси, барометрик босим, моддалар алмашинувининг интенсивлигига 
таъсир кўрсатади. 
Ҳайвон куйикканида, буғоз бўлганида, айниқса буғозликни охирида 
модда-лар алмашинуви тезлашади. 
Сигир қанча кўп сут берса, ѐғлиги баланд бўлса моддалар алмашинуви 
тез кечади. 
Озиқа 
истеъмол қилишиб уни ҳали организм томонидан 
ўзлаштирмасдан моддалар алмашинувига сабаб бўлади. ни тезлаштиради 
бундай моддалар алмашинувининг тезлаши-ши озуқанинг