Самарқанд қишлоқ ХЎжалик институти ветеринария факултети

Озиқаларнинг ингичка ичакда ҳазм бўлиши-
меъдада тегишлича 
ҳазм бўлган озиқалар белгили қонуният асосида ингичка ичаккага яъни ўн 
икки бармоқ, оч ва ѐнбош ичакларга ўтказилиб, бу ерда атрофлича ҳазм 
қилинади. Ингичка ичакда озуқага меъда ости бези ҳамда ичак шираларидаги 
хилма-хил ферментлар шиддат билан таъсир қилиб, ҳазм системанинг бу 
қисмида озиқаларнинг ҳазм бўлишида ўт суюқлиги ҳам иштирок етади. 
Оқибатда меъдадан ўтган озиқалар ингичка ичакда ўзининг барча таркибий 
қисмларига парчаланади. Озиқалар ингичка ичакда хилма-хил суюқликлар 
билан яхши аралашиб, бир жинсли аталага ўхшаб уни химус дейилади. Турли 
хил ҳайвонлар ингичка ичакда 1 кг қуруқ озиқага нисбатан бир хил 
миқдорда, яъни 14,5-15,0 литр атрофида химус ҳосил бўлади. Ўртача 
қорамолларда химуснинг кундалик миқдори 250-300 л, қўйларда 28-50 
л,отларда 260-265 л, чўчқаларда еса 75-80 л атрофида бўлади. Химуснинг 
таркиби ўзгармас бўлиб, бир хил меъѐрда сақланиб, химус таркибининг 
мўтадиллигида ичакка чиқарилаѐтган ҳазм шираларининг таркибидаги ҳар-
хил органик ва анорганик моддаларнинг аҳамияти бениҳоя катта ва сутка 
давомида ҳазм ширалари билан биргаликда сигирлар ичагига 500-700 г гача 
оқсил чиқади. 
Ингичка ичакда кечаѐтган ҳазм жараѐнларида хилма-хил ферментлар 
гўѐ ўзаро рақобат қилгандай таъсир кўрсатиб, бениҳоя мураккаб, ҳазм 
жараѐнининг бир мунча пировард ва енг муҳим босқичи бўлиб ҳисобланади.
Ингичка ичак ичидаги маҳсулотни-химусни ташқарига чиқарилиши ҳаѐт 
учун жуда хавфлидир. Фистула орқали химуснинг озми-кўпми ташқарига 
чиқарилиши, тезда қоннинг таркибида ўз ифодасини топади. Қоннинг суюқ 
қисми тезда ичакка чиқарилади, оқибатда қонда еритроситлар, демак 

---

399 
гемоглобин кўпаяди-«қон қуюқлашади». Химуснинг батамом ташқарига 
чиқарилиши муқаррар равишда организмнинг ҳалокатига сабаб бўлади.