|
Мусобақа фаолияти
Спорт
мусоба-
қалари-
да қат-
нашиш
Унинг
кфрини-
ши
шакли
хисоб-
ланади
Беллашув
фтказиш-
нинг
шекланган
вақти
Рақиблар-
нинг имко-
ниятларини
объектив
солиштириш
йфли билан
Спорт
натижа-
ларига
эришиш
Унинг
мақсади
цисобла-
нади
Мусобақа фаолиятининг хусусиятлари
Рақобат даражаси ва ютуқларига бфлган талабни аста-
секин ортиб бориши (спортшини юқори даражадаги мусобақа-
ларда натижаларига тфғридан-тфғри боғлиқдир). Республика
миқжсидаги мусобақаларда қатнашиш ушун вилоятда фтказилган
мусобақаларда тегишли фрин эгаллаш зарур (табиийки,
республика мусобақаларида вилоятлардагига қараганда ғалаба
ушун рақобат кушли бфлади).
Спортшилар царакатини бир хил шаклга келтириш орқали
беллашувлар, уларни бажариш шароитлари цақидаги низом,
спорт турлари бфйиша мусобақа қоидалари билан белгиланади:
- ноантогонистик (дфстона) рақобат (мусобақалар қоида-
лари) доирасида беллашув фтказиш тартиби (тарбия).
5-жадвал
Мусобақадаги вазиятни тартибли равишда фзгариши
Беллашувнинг фтган
вазияти
Беллашувнинг
хозирги вазияти
Беллашувнинг
тахминий бфлажак
вазияти
27
Беллашув жаражни (спорт мусобақаси) мусобақадаги
вазиятини тартибли равишда фзгартириб туришни англатади.
Цозирги вазият цолати кейингисининг муваффақиятини
таъминлайди, шу пайтнинг фзида цозирги вазият цолати
аввалгисига боғлиқ бфлади.
Спортшининг мусобақа фаолиятини белгиловши жицат
қуйидаги таркибий қисмлардан иборат бфлади:
- вазиятни идрок этиш
- рақиб ва шерикларнинг юриш-туриши
- фз ацволининг динамикаси
- олинган ахборот тацлили ва уни мусобақаларнинг
тажрибаси ва мақсади билан солиштириш
- фикран асосий қарорни қабул қилиш
- фикран қабул қилинган қарорни амалга ошириш.
Масалан, курашшининг мусобақа фаолиятида қуйидагиша
таъкидланади:
- курашишининг пухталиги (қфлланилган усулларнинг
умумий сони бфйиша);
- цужум царакатларининг самарадорлиги;
- цимоя царакатларининг самарадорлиги;
- шаршаган шароитдаги царакатларнинг самарадорлиги ва
х.к.
Гимнастикашиларнинг мусобақа фаолиятида қуйидагиларни
кфрсатиш мумкин:
- мажбурий царакатларни бажарилишини махсус талаб-
ларга мослиги;
- эркин дастурдаги машқлар компазичиясини уларнинг
мураккаблик даражасига мослиги;
- мусобақа дастурига киритилган машқлар таркибий
қисмлари ва бфлимларини бажарилишининг мацоратлиги;
- машқлар орасидаги алоқанинг мураккаблиги ва хослиги;
- амплитуда, маънолилик, аниқлик ва ц.к.
28
100-200 метрлик қисқа масофага югурувши спортшининг
мусобақа фаолиятида камида тфртта қуйидаги хислатларни
кфрсатиш мумкин:
- старт ишорасини тез илғай олиш;
- старт шизиғидан (паст стартдан тахминан 30 метргаша)
лацзада тезлай олиш;
- катта тезлик билан югуриш;
- финишнинг самарадорлиги.
Сузувшининг жацон рекорди даражасидаги мусобақа
фаолиятининг (100 метрга эркин усулда сузиш) тахминий
тахлили.
Бу ерда таркибий қисмини ажратиб кфрсатиш мумкин:
1. Стартнинг самарадорлиги (дастлабки 7.5 метрни сузиб
фтиш вақти);
2. Стартдан масофавий сузишга фтиш шоғидаги тезлик
(м/с);
3. Масофавий сузиш ушасткасидаги тезлик (м/с);
4. Масофавий сузишда бурилишга фтишдаги тезлик;
5-6. Бурилишнинг самарадорлиги (15 метрни сузиб фтиш
вақти бфйиша яъни 7.5 м бурилиш шитигаша ва 7.5 дақиқадан
кейин);
7. Бурилишдан масофавий сузишга фтишдаги тезлик (м/с);
8. Масофавий сузиш ушасткасидаги тезлик (м/с);
9. Масофавий сузишдан финишга фтишдаги тезлик (м/с);
10. Финишнинг самарадорлиги (охирги 7.5 м масофани
сузиб фтиш вақти бфйиша).
Ўз-фзини текшириш ушун саволлар:
1. Нима ушун кейинги пайтларда (30-40 йил ишида) айниқса
қаттиқ шаршатиб қфймайдиган беллашувлар билан боғлиқ спорт
турларида мусобақага тайжргарлик цажми айниқса кенгайиб
кетди?
29
2. Спорт йили давомида фзингиз қатнашган мусобақалар
мисолида улардаги қийиншиликни аста-секин фсиб боришини
кузатинг:
3. Ўзингизнинг мусобақа фаолиятингиз тузилишидаги
таркибий қисмларни тасвирлаб беринг (нималардан иборат).
4. Мусобақа фаолияти жаражнида фз царакат тактикангиз-
ни фзгартирганмисиз? Агар фзгартирган бфлсангиз нима ушун цар
бир цолатдаги сабабини аниқлашга харакат қилинг.
Фойдаланиш ушун тавсия этиладиган адабижтлар.
1. И.А.Каримов. Ўзбекистон келажаги буюк давлат. 1992.
2. И.А.Каримов. Цозирги босқишда демократик ислоцат-
ларни шуқурлаштиришнинг муцим вазифалари. 1996.
3. Матвеев Л.П: Основы спортивной тренировки М, Фис,
1977.
4. Платонов В.П. Теория спорта. Киев, 1989.
5. Платонов В.П. Теория спортивных движений, Киев 1989.
6. Юнусова Ю.М. Спорт фаолиятининг назарий асослари.
Т., 1994.
30
Do'stlaringiz bilan baham: |
