Саломов р. С. Спорт машғулотининг

2.2. Спортшининг мусобақа фаолияти 
 
Мусобақа фаолиятининг тузилиши 
Жш спортшилардан тортиб мацоратли спортшиларгаша 
мусобақа жуда муцим ацамият касб этади. 
Мусобақаларга қатнашмай туриб спорт фаолияти хақида 
гапирмаса цам бфлади. 
Мусобақалар - спортшилар ушун, рағбатлантирувши омил 
цисобланади ва шу пайтнинг фзида спортшидан юкламани 
тобора ошириб бориш, иродани тарбиялаш, спорт курашига 
фрганиш ва машқ жаражнини назорат қилишга фргатади. 
Спортшининг мусобақаларда кфп қатнашиши шуншалик 
тажрибага эга бфлишлигини амалижт кфрсатиб турибди. Негаки 
спортнинг барша турлари бфйиша беллашувлар сони ортиб 
кетди. 
Масалан, юқори мацоратли велосипедши, спринтер йил 
давомида 200-250 мартадан мусобақага шиқади (Д.А. Полишшук, 
1982). 
Малакали сузувишларнинг мусобақа тайжргарлиги кун 
тартиби цам тиғиз бфлади. Йилига мусобақалар сони 25-30, 
давомийлиги 1 кундан 3-5 кунгаша, 120-140 мартагаша стартлар 
бфлади (В.Н. Платонов, 1986). 
Ўз моциятига кфра асосий цисобланган, машқларнинг 
якуний нуқтаси бфлган бош мусобақалар сони кфп бфлмаслиги 
керак (йилига 3-4 марта, спорт фйинлари бундан мустасно). Бош 
мусобақалар оддийдан мураккабга ва қийиншилигига қараб 
жойлаштирилиши лозим. Уларни жорий йилга шундай 
жойлаштирилиш керакки, бунда спортши цал қилувши энг 
муцим мусобақага доимий тайжрланиш имкониятига эга бфлсин, 
мусобақалар орасида жисмоний цамда руций дам олсин ва бир 
мусобақада аниқланган камшиликлар машқ жаражнида кейинги 
мусобақаларгаша тузатилсин. 

---

25 
Мусобақа даврида спортши иштирокининг сони энг аввало 
спорт тури хусусиятига боғлиқ. Спорт турларида мусобақалар 
(хафтасига 1-2 мусобақа кунлари) шидамлиликда алоцида 
талаблар қфядиган ва узоқроқ тикланишни талаб этадиган спорт 
турларидагига қараганда кфпроқ фтказилади. 
Спортшини мусобақаларда иштирок этишга тайжргарлик 
тизимида қуйидагиларни цисобга олиш зарур: 
- спортши ушун мусобақалар цафсала билан танланиши ва 
аста-секин қийинлашиб борадиган бфлиши лозим; 
- мусобақада куш жицатдан тенг бфлган спортшилар 
қатнашиш; 
- юқори даражадаги ютуқларга эришиш ушун зарур бфлган 
миқдордаги мусобақаларда қатнашиш зарур; 
- вақтни у ердан бу ерга кушиш ва ц.к. ва кушни кфп талаб 
қиладиган мусобақаларнинг кфпайиб кетиши машқ ишларини 
шеклаб, спортши тайжргарлигига салбий таъсир этиши мумкин; 
- мусобақалар тақвими (кун, тақсимот, мусобақалар 
қийинлиги даражаси) шундай шароит яратиши керакки, бунда 
спортшига катта имкон яратилсин. Ўтказилажтган барша мусоба-
қалар шу мақсадга қаратилмоғи зарур. 
Шундай қилиб, спорт мусобақалари эришилган ютуқлар-
ни намойиш қилиш, айрим спортши ва жамоанинг ютуқларини 
бацолаш ва солиштириш усули экан. 
Спортшиларни мусобақа вақтидаги фаолияти мусобақа 
фаолияти деб юритилади. Мусобақа фаолияти энг юқори спорт 
натижаларига эришишга қаратилган айрим харакат, усул, 
комбиначиялардан иборат, тайжргарликнинг техник, жисмоний, 
тактик, руций интеграл даражаси билан таъминланади. Спорт 
мусобақаларида қатнашиш мусобақа фаолияти кфринишининг 
шакли цисобланади. Спорт беллашуви вақти шекланган рақиб-
лик цисобланади, бу жаражнда беллашажтганларнинг қобилият-
ларини объектив равишда солиштирилади. 
 
 

---

26 
4-жадвал