Sabirov B. A. Mashinasozlik texnologiyasi asoslari fanidan

Iqtisodiy aniqlik deganda mexanik ishlov berishni minimal tannarxi bo’yicha normal ishlab chiqarish sharoitida, texnologik soz dastgoh va kesuvchi asboblar hamda moslamalardan foydalanib normal vaqt sarfi asosida, ish turiga qarab normal malakali ishchi kuchidan foydalanib olinadigan detallar aniqligi tushuniladi.
Olib bo’lishi mumkin bo’lgan aniqlik deganda alohida yaratilgan ishlab chiqarish sharoitida, yuqori malakali ishchi kuchidan foydalanib, vaqt sarfini hisobga olmay, mexanik ishlov berish tannarxini ortib ketishiga qaramay olinadigan detal aniqligi tushuniladi.
Detalni tayyorlash aniqligiga quyidagi asosiy omillar ta’sir ko’rsatadi:

1. 
   dastgohning noaniqligi;
   
2. 
   kesuvchi va yordamchi asboblarning tayyorlash aniqligi;
   
3. 
   dastgohni talab etilgan o’lchamga sozlash va kesuvchi asbobning o’rnatish xatoligi.
   
4. 
   detalning o’rnatish va bazalash xatoligi;
   
5. 
   kesish kuchi ta’sirida texnologik ishlov berish tizimining (TIBT) deformatsiyasi;
   
6. 
   kesish jarayonida TIBT ning issiqlik ta’sirida deformatsiyalanishi;
   
7. 
   ishlov berishdan so’ng detalning tekshirish jarayonida uning o’lchamlarini o’zgarib qolishi holatlari;
   
8. 
   O’lchashdagi xatoliklar.
   
9. 
   Ish bajaruvchining xatolari.
   

Ishlov berish aniqligi to’g’risidagi ma’lumotlarni tahlil qilish uchun ishlov aniqligi koeffitsenti deb nomlangan koeffitsent kiritiladi

^КI . А.
= 1
1


^Аo'rt

Bunda, A urt – o’rtacha aniqlik kvaliteti, bo’lib quyidagi formula bilan aniqlanadi.

=
(n  2n  3n  .......19n )

^Аурт
1 2 3 19
19
_ n_i 1

Bu yerda, 1-19 – aniqlik kvalitetlari nomerlari; n_1i, n_2i, n_3i… n₁₉, ni – 1…19 aniqlik kvalitetlaridagi yuzalar soni. Normativlarga ko’ra K_ia = 0,3 deb yuritiladi.