S yunusov, Z. Abdiyev

 
5.2. Kichik hajmli gidroponikada
qo„llaniladigansubstratlar tavsifi 
 
Kichik hajmli gidroponika uchun substarat sifatida parchala-
nish darajasi 15% dan ortiq bo„lmagan sfagnali yuqori torf, turli tip-
dagi mineral paxta, perlit, vermokulit, seolit xizmat qiladi. Oxirgi 
yillarda kokosli substrat va uni perlit bilan aralashmasi keng tarqalib 
bormoqda (44-rasm). 
44 rasm
. Substratlar turlari
. 
Kichik hajmli gidroponikadagi substratlarni tuproq aralash-
masidan farqi shundaki, ular suvni kam ushlab turish qobiliyatiga 
ega bo„ladi va oson quriydi, shu bois kam miqdordagi suv bilan uzoq 

---

vaqt sug„orishni talab qiladi. Ular juda past buferlikka ega, bu mine-
ral o„g„itlarni tez-tez solishni talab qiladi. Kichik hajmli gidroponika 
uchun foydalaniladigan substratlar quyidagi qo„llash xossalari va 
xususiyatlari bilan tavsiflanadi. 
Yuqori torf
sfangali botqoqliklarni yuqori qismidan tayyorla-
nadi, u past darajali parchalanishga va kam kullikga ega. Tashqi 
ko„rinishi bo„yicha u oqish, tolali, quruq massa hisobiga uglevod va 
gumin kislotalaridan iborat 50% ga yaqin organik moddalardan 
tarkib topgan. Tarkibida azot miqdori yuqori (20-30%), ammo fosfor 
(0,5%) va kaliy (0,15%) past. U suvni yaxshi singdirish va havoni 
o„t-kazish xususiyatiga, suvni ko„proq shimish qobiliyatiga va 
yuqori buferlikka ega. 
Yuqori torfni turli markali toylar va quruq presslangan plitalar 
ko„rinishida qo„llaydilar, ularni qo„llash, substratni etkazib kelishga 
sarflanadigan xarajatlarni kamaytiradi. MYUT (moxli yuqori torf) 
markali va «Novobalt» torfi 50 kg vaznli toylarda keltiriladi, ular 
namlangandan so„ng 250-300 kg gacha kattalashadi. Belorussiya-
dagi «Seda» va «Dvina» korxonalari STP-1 va STP-2 (to„yimli torfli 
substrat) markali torfni ham toy ko„rinishida chiqaradi, ammo ular 
neytrallashtirilgan, o„g„itlar va shu jumladan mikroelementlar bilan 
ham boyitilgan. Rossiyada «Fornosovo» (Leningrad viloyati) kor-
xonasi kattaligi 29×29×5 sm vazni 2 kg li, quruq presslangan va ply-
onkaga o„ralgan torf plitalarini (taxtalarini) chiqaradi. Namlangan-
dan so„ng ularni hajmi 3 marta kattalashadi. Rossiyada (Tver shahri) 
ZAO «Sipeger-Xolding» eksklyuziv kompaniya vakili «Klasmann-
Deilmann» asosan torfli substrat chiqaradi. Adler sabzavotchilik taj-
riba stansiyasi tomonidan xo„l presslangan torf plitalar ishlab 
chiqarilgan. 
Ko„chat yetishtirishda torfni qo„lashni eng ratsional usuli – 
konteynerli ekin va lotoklarda yetishtirish (45-rasm). 

---