S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

Pretsedent tahlili tizimining arxitekturasi. 
Dasturiy ta‘minot 
amalga oshirish nuqtai nazaridan hodisa tahlili tizimi modul tuzilishiga 
ega va о‗z ichiga quyidagi birliklarni oladi (21- rasm): 
 
21- rasm. Pretsedent tahlili tizimi arxitekturasi 
1) kelgusida ishlov berishni kutayotgan insident yozuvlarini о‗z 
ichiga olgan ma‘lumotlar bazasi;
2) rо‗yxatga olingan insidentlarning bazasini pretsedentlarning 
tuzilishiga mos ravishda о‗zgartiruvchi ma‘lumotlarning 
normallashuv moduli;
3) klassifikatsiya natijasini aniqlovchi va mutanosiblik choralariga 
asosan insidentni bir yoki bir necha hodisaga qо‗yuvchi qaror 
qabul qilish moduli;
4) ishlab chiqilgan strategiyani oldindan noma‘lum sharoitlarga 
moslashtirish va tahlil jarayonini tuzatish uchun mо‗ljallangan 
operator konsoli.
Shunday qilib, axborot xavfsizligi insidentlarini boshqarish 
jarayonini 
takomillashtirish 
vositasi 
sifatida 
pretsedent 
tahlili 
konsepsiyasini qо‗llash tо‗plangan tajribadan takroran foydalanish orqali 
sodir bо‗lgan insidentlarga javob kо‗rsatish tezligini oshiradi. Bundan 
tashqari, ushbu yondashuv eng muhim bо‗lgan va batafsil о‗rganishni 
talab qiluvchi anomal hodisalarni aniqlash bilan bog‗liq muammolarni 
hal qilishga imkon beradi. 
Insidentlarni qayd 
qiluvchi himoya 
vositalari 
Insidentlar bazasi
Hodisalar bazasi 
Chiqarib 
olish 
moduli 
Normallashtirish 
moduli
Qaror qabul qilish 
moduli 
Operator 
konsuli 
О‗xshash 
munosabat 

---

121 
4.6. Raqamli steganografiya
Ma‘lumotni ruxsatsiz kirishdan himoya qilish vazifasi insoniyat 
tarixi davomida har doim ham hal qilinib kelingan. Qadimgi dunyoda 
allaqachon mavjud bо‗lgan ushbu muammoni hal etishning ikki asosiy 
yо‗nalishi mavjud edi. Axborotni himoya qilish uchun kо‗plab usullar va 
algoritmlar allaqachon ixtiro qilingan bо‗lib, ularni ikki yо‗nalishdan 
biriga kiritish mumkin: kriptografiya, steganografiya. 
Kriptografiyaning maqsadi - xabarlarning mazmunini ularni 
shifrlash orqali yashirishdir. Buning teskari ravishda, steganografiyada 
maxfiy xabarning borligi yashiriladi.