S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

 
 

---

6 
1.
 
RAQAMLI KRIMINALISTIKA TUSHUNCHASI,
VAZIFALARI VA VOSITALARI 
 
1.1. Raqamli kriminalistikaning asosiy tushunchasi 
Sо‗nggi yuz yillikning 70-yillarining oxirlarida yuridik 
adabiyotlarda barcha kompyuter axboroti, axborot texnologiyalari bilan 
bog‗liq jinoyatlarning yangi kо‗rinishlari paydo bо‗layotgani haqida 
fikrlarni aniq bildira boshlashdi. Bunga muvofiq bu kо‗rinishdagi 
jinoyatlar bilan kurashishga yо‗naltirilgan maxsus usullar va vositalarni 
qamrab oluvchi kriminalistikaning yangi yо‗nalishi shakllana boshlandi.
Shu bilan birga ushbu sohada jinoiy-huquqiy nazoratlash 
malakasini yо‗qligi, texnik jihatlarni tushunishdagi qiyinchiliklar va bu 
kо‗rinishdagi jinoyatlarning о‗ziga xosligi uzoq vaqt kriminalistika 
bo‗yicha adabiyotlarda bir vaqtning о‗zida bir nechta uning nomlari 
mavjud bо‗lishiga olib keldi: «axborot jinoyatlari», «kompyuter 
jinoyati», «yuqori texnologiyalar sohasidagi jinoyat», «kommunikatsion 
jinoyat», «tarmoq jinoyati», «mashina-intellektual yoki texnik-
intellektual jinoyat».
Ushbu hosil bо‗lgan vaziyatga javob variantlaridan biri 
N.N.Fedotovning sud dalillarini yig‗ish uchun atrof holatni tadqiq 
qilishning texnologik usullari va ilmiy fanlarni butun sohasini 
о‗rganuvchi fan - «forensic science» yoki «forensic» sо‗zidan hosil 
bо‗lgan «computer forensic» ingliz termini - «forenzika» tushunchasini 
kiritish haqidagi taklifi bо‗ldi.
Shunday qilib, 
«Raqamli kriminalistika» 
yoki 
«forenzika» 
termini 
lotin tilidan olingan «foren» sо‗zi bо‗lib, «forum oldidan sо‗z», ya‘ni 
sud, sud bahsi oldida chiqish deganidir. Bu fan kompyuter jinoyatlarini 
aniqlash va fosh etish, foydalanilayotgan vositalar haqida tizimli 
uzilishlarni tadqiq qilish va axborotni yig‗ish dalillarini olish yо‗llari 
haqidadir.