S. Ashirboev, I. Azimov O’zbek tilining tarixiy grammatikasi

)
affiksli forma eski o’zbek tilida kam iste’molda bo’lib, 
ayrim yodgorliklarda uchraydi: 
Yүgүr
үsh
dә zabunraqdur 
(Boburnoma). ...
bularnың 
al
ыsh
ы va ber
ish
i 
(Boburnoma). 
-v/-uv/-үv 
affikli forma kam qo’llangan: 
Ondыn ikki kishi boldы saqla
v
 
(SHN). 

Sifatdosh formalari. 
Turkiy tillarda sifatdosh predmetning belgisi bo’lgan ish-
harakat va holatni hamda bevosita ish-harakat va holatni anglatadi. Sifatdosh 
formalarida belgi-harakat ma’nosi bilan birga, grammatik zamon ma’nosi ham 
mavjud bo’ladi. Bu hol sifatdosh formalarining harakat nomi formalaridan
farqlovchi asosiy 
 
belgisini tashkil etadi. Sifatdosh formalarini zamon nuqtai
nazardan quyidagi ikki asosiy gruppaga ajratish mumkin: 1) o’tgan zamonni 
ifodalovchi sifatdosh formalari. Bu gruppaga 
-mыsh/-mish, -duq/-dүk//-tuq/-tүk,-
g’an/-gәn//-qan/-kәn,-an/-әn 
affikslari bilan hosil bo’luvchi formalar kiradi; 2) 
hozirgi - kelasi zamonni ifodalovchi sifatdosh formalari. Bu gruppani 
-r(-ar/-әr, -
yp/-үr, -ыp/-up, -yyp/-yүr), -maz/-mәz//-mas/-mәs, -g’u/-gү-qu/-kү, -g’uchi/-
gүchi//-quchы//-kүchi, -dachы/-dәchi//-tachы/-tәchi, -g’lы/-gli, -acы/-әsi 
va boshqa 
affikslar bilan hosil bo’luvchi formalar tashkil etadi. 

---

42 
O’tgan zamon sifatdoshlari