S a m a r q a n d d a V l a t u n I v e r s I t e t I r a h m o n q u L o r z I b e k o V

bilan qiziqqan shaxslar undan ko‘p foydalanganlar. Bu nodir asarni,
Ikkinchi jahon urushi yillari mashhur tarixchi olim A.Seminov
rus tiliga, XX asming II yarmida esa, alloma Alixonto‘ra Sog‘uniy
o ‘zbek tiliga taijima qilib nashr ettirganlar.
L u g a t asarlari.
Bu davrda lug‘atshunoslikka oid asarlar ham
yozildi. Shulardan biri Muhammadi Xoksoming «Muntaxab ul-
lug‘at» asaridir. Arab hamda fors tillarida yaratilgan ilmiy hamda
badiiy asarlarning turk-o‘zbek tiliga tarjima qilish, shunday
tarjim alarning 
am alga 
o sh irilish ig a
k o ‘m ak lash ish da
lug‘atshunoslikning ahamiyati katta boigan. 1798 yili maydonga
kelgan «Muntaxab ul-lug‘at» XX asming 50-yillarida akademik
V.Abdullaev tomonidan topilib, ilmiy muomalaga kiritildi. Uning
«Xoksor va Nishotiy» risolasida, « 0 ‘zbek adabiyoti tarixi» darsligida
bu asar va uning muallifi haqida muhim ma’lumotlar keltirilgan.
Asarni yaratishda Xoksor o'zigacha tuzilgan ko‘pgina lug'atlardan,
Sharq adabiyotining Firdavsiy, Nizomiy, Sa’diy, Lutfiy, Jomiy,
Navoiy, Fuzuliy kabi ulkan siymolari asarlaridan foydalanib, ular
asarlarida uchraydigan arabcha so‘zlaming o‘zbek tilidagi ma’nolarini
sharhlagan. Misol sifatida mazkur shoirlar asarlaridan arabcha so‘zlar
ishlatilgan baytu misralar keltirgan. Asar 28 bobdan iborat, o'ziga
xos alifbo tartibida tuzilgan. Har bir harfga taalluqli qism «Kitob»
deb ataladi (
K ito b - u l- a lif K ito b - u l- b e , K itob -u t te
kabi). U
lug'atshunoslikka doir ko'pgina sohalar, jumladan, badiiy adabiyot,
astronomiya, arxitektura, biologiya, zoologiya, falsafa, fiqh kabi
fanlardan ma’lum beruvchi qomusiy asardir. Xoksor muayyan bir