S a m a r q a n d d a V l a t u n I v e r s I t e t I r a h m o n q u L o r z I b e k o V

Zamona aning kinidin ЬоЧта g ‘qfil...
Falak shikvasiga tuganmak na mumkin.
Agar sharhiga tortsang xoma yuz yil.

---

Ko'rinadiki, qasida falak shikvasiga qaratilgan. Shoir uning inson 
boshiga yog'dirayotgan kulfatlari ustidan aybnoma chiqargan. Bundan 
keyingi qasidani ham fikriy yo'nalishiga ko'ra birinchi qasidaning 
davomi deyish mumkin. U «Charog'i nola» deb nomlangan. 
«Saylanma»dagi matni to'liq emas. Qisqartirilib keltiriladi. Chunki 
matn oxirida shoir taxallusi keluvchi maqta’ bayt yo'q.
Bu qasidadagi muborizkor, davr bilan kelisha olmayotgan siymo 
shoiming o'zidir. U qasidaning boshidan oxirigacha nolayu-afgon 
tortadi. O'z qismatining og'irligidan, nochor ahvolidan, ruhan 
majruhligidan so'zlaydi. Bu siymoning kuni ham, tuni ham, 
ro'zg'ori ham tiyradir. U zamondan, uning mulkdor kimsalaridan 
na shafqat, na oqibat ko'radi.
Umuman, benazir shoir Shermuhammad Munisning boshqa 
she’rlari kabi qasidalari ham shoir davri tarixiy-ijtimoiy sharoitdagi 
hodisalami an’anaviy qolipdaifodalovchi zamonaviy asarlardir.Ularda 
traditsion madhiyadan uzoqlashib, zamona kulfatlaridan nolish 
ustun turadi.
P oetik mahorati.
Shermuhammad Munis lirikasi o'zbek 
she’riyatining ham mazmun, ham shakl va uslub jihatidan xiyla 
yangilangan, rivojlantirilgan namunalaridir. Bu holni munisshunos 
olimlar o'z tadqiqotlarida (M.Yunusov, N.Jumaxo'ja) ancha yaxshi 
yoritib berganlar.
Munis o'zbek shoirlari ichida ayniqsa amz vaznlarini, she’riy va 
qofiya san’atlarini ishlatishda o'zgacha mahorat ko'rsata oladi. Bu 
uning she’r, adab ilmi, badiiy nutq go'zalligi boyliklarini chuqur 
o'rganganligidan dalolat beradi. Munis g'azaliyotida aruz sistemasining 
qariyb barcha bahr va vaznlaridagi she’rlar uchraydi. U vaznlardan 
foydalanishda nuqsonlarga yo'l qo'ymaydi. O'z she’rlarida fikr va 
mazmunga mos vaznlar tanlab ishlatadi.
Munis —
qofiya san’atining mumtoz ustasi. Uning she’riyatida 
boshqa shoirlar ijodida siyrak uchraydigan qo'shqofiyalar, raddul matla’ 
va takror so'zli qofiyalar, tarse’ hamda sajli qofiyalar, narsalarning 
tovushiga taqlidni anglatuvchi so'zlardan tuzilgan qofiyalar ko'p 
uchraydi. Mana bu baytlardagi bir so'zli oddiy qofiyalaming o'zi 
bayt mazmuniga mos xalq iboralaridan tanlanganini ko'rsatadi:

---