S a m a r q a n d d a V l a t u n I v e r s I t e t I r a h m o n q u L o r z I b e k o V

Shu zaylda u insonning kundalik tashvishlar, orzu-havaslar bilan

---

band boiishini, «dili Ollohda, qo'li — o‘zi esa ishda» boiishini
xohlaydi, shunday bo‘lmoqlikka chaqiradi.
Ayonki, XV asr o'zbek adabiyotida sirli she’r janrlaridan
muammo, lug'z-chiston namunalari mavjud edi. Alisher Navoiy va
uning zamondoshlari muammolar, chistonlar yaratganliklari
ma’lum. XVI asrning birinchi yarmi shoirlaridan Shayboniy-
Shaboniy, Bobur, Ubaydiy ham, xususan, muammoda iqtidor
ko'rsatganlar. Biroq, XVII—XVIII asrlar o'zbek adabiyotida bunday
sirli she’rlar yaratilgan—yaratilmaganligini hozircha bilmaymiz. Biz
XVIII asr o'zbek she’riyatida faqat Xojanazar Huvaydo qalamiga
mansub bir chiston—muammoni uchratamiz. Huvaydoning etti baytli
bu g'azal — chistonidan abjad hisobi bilan «Zulfi ishq» nomi chiqadi.
Shunday chistonlar keyinchalik Komyob, Ogahiy, Shavqiy, Uvaysiy
kabi shoirlar ijodida ham yaratildi.
Bir pari ro ‘yi kuzumdin о ‘tmishin ко ‘rdum bukun,
Telba aylab, aqlim olib ketmushin ко‘rdum bukun.
Boshi
— 
etmish, yuz ~oyog ‘, uch yuz badanlik qush kelib,
Tan tuzida murg‘i jon sayd etmushin ко "rdum bukun.
Bir qalandar Hindu bachcha xirmano gul ustida,
Rumig'a mehmon bo‘lib o ‘lturmishin ко‘rdum bukun.
Bir qaro qush ul zamon uchqonda gulzor ustidan,
Ikki ohu sahni gulzor tuzmushin ко ‘rdum bukun.
Etti bosh o'ttiz
— 
badan, sakson oyog‘mori siyah,
Xam bo ‘lub gul ustida talpinishin ко ‘rdum bukun.
Yor bazmida Huvaydo erdi rashk aylab raqib,
Oshiq ahli g ‘unchadek qon yutmushin ко‘rdum bukun.
Bu chiston—g'azalning ikkinchi baytida keltirilgan 70, 100, 300