С а д р и д д и н а й н и й э с к и м а к т а б

лишдан қўрқиб, кундуачари ғор ва жарларда, тоғ камарларида
ётар, тунда эса йўл босарди. Қўзиқорин унга йўл озиги бўлди.
У сафарининг бешинчи куни тонг ёриши олдидан бир тепага
чиқиб, ўзи учун ғор ахтариб юрганда бир дарёга кўзи тушди.
У Амударё эди. Унинг Аму эканлигини Етим дарҳол билди. Чунки
у кишилардан бу атрофларда Амудан бошқа катта дарё йўқаигини
эшитганди. Лекин бу жой дарёнинг бундан икки йил бурун Етим
кечиб ўтган жойи бўлмай, ўша ўтиш жойидан сал юқорироқ ёки
қуйироқ қисми эканлиги сезилиб турар эди. Ҳарҳолда бу дарёнинг
нариги бетида Етимнинг ватани борлиги аниқ эди.
Етим она-Ватанининг уфқларини, унинг дарёга келиб тушган
этакларини кўриб, сел оқибатида тошган дарё каби жўш уриб
кетди ва ўзини тута олмай, баланд овоз билан хитоб этди:
— Эй, азиз ватаним! Ҳақиқий онам, мени тезроқ шафқатли
оғушингга торт! Онам мени туққан бўлса, сен парваришлаб вояга
етказдинг. Большевиклар қўлига ўтганингдан сўнг, сен, айниқса
яна ҳам меҳрибонроқ, марҳаматли, янада шафқатли бўлиб гўзал-
лашиб кетибсан! Туққан онам деб мен балоларга гирифтор бўлган
бўлсам, сен мени ва менга ўхшаган фарзандларингни балолардан
қутқариб, тарбиялаб, одам қилиб етиштираётирсан! Мен то та-
нимда жоним бор экан, хизматингдан бош тортмайман, агар лозим
бўлса бошимни, танимни, қонимни ва жонимни йўлингга фидо
қиламан!.. Афсуски, мен ҳозир сузишни билмайман, бу сермавж
дарёни кесиб ўтиб, муқаддас тупроғингдан бўсалар олсам; аф-
суски, паррандалар сингари қанотим йўқ, токи бу беомон сув
устидан нарвоз этиббориб, руҳ бағишловчи ҳавонгдан қониб-қониб
нафас олсаму у танимга қувват бахш этса...
Етим ана шу хилдаги хитоблар билан ич-ичидан қайнаб келаёт-
ган қувонч хисларидан қалбини бўшатгач, дарёдан ўтиш фикркга