С а д р и д д и н а й н и й э с к и м а к т а б

нинг хиёнатлари, айниқса, ҳарбий вазирнинг ўқ-дори билан, одам
жони билан савдогарчилик қилишлар, бозорчиларнинг очкўзликла-
ри, чайқовчиликлари устида ҳар ерда гап-сўз бўлмоқда эди. Рас-
3-4 0 1 6
33
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

путиннинг1 ифлос ўйинлари, нодшонинг «муқаддаслиги»ни энг ор-
қада қолган ишчи-деҳқонлар кўзидан ҳам туширган эди.
Мамлакатда нон йўқ, кийим-кечак йўқ, ўтин йўқ, дори-дармон
йўқ, фронтда ўқ йўқ, милтиқ йўқ, врач йўқ, хастахона йўқ, хоҳ
фронтда бўлсин, хоҳ фронт орқасида-ёлғиз бир нарса бор, у ҳам
бўлса — ўлим: очликдан, яланғочликдан, муҳтожликдан ўлиш,
фабрикаларда, заводларда, йўлларда, чўлларда ўлим! Фронтда оч-
лик, қуролсиз ҳолда душман ўқи остида ўлиш! Ўлим! Ўлим!
Ўлим!..
Ҳарбий идораларнинг бошлиқлари бўлсин, фабрика-завод эга-
лари бўлсин, омборларни ғаллага тўлдириб олган катта ер эгала-
ри бўлсин, бир бурда нон, бир чимдим дори-дармон, жулдур
кийим бадалига халқнинг бор-йўғини таламокда, оч кўзларини
тўйдирмоқ учун омбор устига омбор, хазина устига хазина сол-
моқда...
Бутун Россияда халқ мана шу аҳволдан зорланади; полиция-
дан, охранкадан қўрқмай, очиқдан-очиқ зорланади.
Бу умумий ҳолати руҳия бизнинг ҳикоямиз ўрни бўлган пахта
заводига ҳам таъсирсиз қолмаган, юқоридаги бобда яшпрпн сурат-
да сўйланувчи ҳикоя қилинган сўзлар энди очиқдан-очиқ сўзлан-
моқда эди.
1917 йил март ойининг 4-(эски ҳисоб билан) куни эди. Завод
чархлари ҳам подшо ҳукуматига ўхшаб хўрланган гунчаклари.
эзилган тишлари, узилган қайишлари билан зўрга айланмокда
эдилар. Уста катта чархнинг у ёнига қарамоқда, бир ишчи шу
чархнинг гупчагига ёғ қуймоқда, қайишга канифул суюқлиғи