Rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti

6.8. Silikat anionining reaksiyalari
Ishqoriy metallarning silikatlari suvda eriydi (suyuq shisha), ular ishqoriy muhitga ega. Ko`pchilik boshqa silikatlarsuvda kam eriydi. Silikat tuzlarining suvdagi eritmalaridagidroliz reaksiyasining kechishi oqibatida polisilikat kislotalar hosil bo`ladi. Natriy silikat tuzining eritmasida gidroliz reaksiyasi hosil bo`ladigan ishqor tufayli cheklanadi.Xlorid,sulfatva nitratkislotalarta'siridan parchalanadigan va parchalanmaydigan silikatlar mavjud. Parchalanmaydigan silikatlardan silikat kislotaniajratish uchun ularni soda bilan suyultirib, yaxlitlaydilar yoki plavik kislota bilan ishlab eritadilar. Bunda kremniy-ftorovodorod kislota hosil bo`ladi:

SiO₂+4HF2H₂O+SiF₄
SiF₄ + 2HF  H₂SiF₆
Kremniy-ftorovodorod kislolani bug`latganda, kremniy ftorid va HF uchib chiqadi va SF<sub>4</sub> ning gidrolizi natijasida hosil bo`ladigan kam miqdor silikatkislota qoladi. Silikallarni kislotalar bilanparchalaganda, silikatkislotaning ancha barqaror kolloid eritmasi hosil bo`ladi:
Na<sub>2</sub>SiO<sub>3</sub> + H,SO<sub>4</sub>H<sub>2</sub>SiO<sub>3</sub> + Na<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>
Tabiatdajudako`psonlisilikatlarmavjudbo`lib, ularningtarkibi umumiy holda xSiO₂yH,O formula bilan ifodalanadi. Ularni analiz qilishdasoda bilan yaxlitlashdan foydalaniladi.
1. Bariy xlorid silikat ion bilanoqrangli cho`kma hosil qiladi, bu cho`kma kislotalar ta'siridan silikat kislotalar aralashmasidan iborat bo`lgan suzmasimon kolloid hosil qiladi:
SiO₃^2-+ Ba⁺²BaSiO₃
2. Suyultirilgan kislotalar silikatlarning o`rtacha konsentratsiyali eritmalarigasekin ta'sirettirilganda silikat kislotalarning gellari (suzmasimon cho`kmasi) hosilbo`ladi:
xSiO<sub>3</sub><sup>2-</sup>+ 2yH<sup>+</sup>xSiO<sub>2</sub>H<sub>2</sub>O
Suyullirilgan kislotalar tez qo`shilganda cho`kma (gel) sekin yoki juda sekin hosil bo`ladi, cho`kma tushmasligi ham mumkin. Silikat kislotalarni to`liq ajratish uchun gel bir necha niarta konsentrlangan HCl ishtirokida quruq qoldiqqacha bug`latiladi, bunda silikat kislotalar suvsizlanadi va amalda erimaydigan ko`rinishga o`tadi. Ana shuqoldiqni kislotali suv bilan ishlab, so`ngra silikat kislotalarni ajratib olish mumkin.