Rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizomiy nomidаgi toshkent dаvlаt pedаgogikа universiteti

3.
 
Bobil kassit sulolasi davrida.
Kassitlar Zagros tog’i va Erondan 
Janubiy Mesopatamiyaga kirib kelishgan. Mil.avv 2 ming yil oldin dehqonlarning 
daryo bo‘ylariga o‘rnashib, Bobil jamiyatiga qo‘shilishgan. Bobilnin 1-sulolasi 
Xettlar tomonidan vayron etilganda Kassitlar hokimyatni egallab, o‘rnashib 
olishadi. Milloddan avvalgi 1475-yilgacha bu hududni qayta tiklaganlar. Keyingi 
350 yil mobaynida ular butun janubiy Mesopatamiyani o‘z nazoratiga olgan va 
Shimoliy Afrikadan Janubiy Osiyogacha bo‘lgan hududlarni yagona ulkan 
davlatga birlashtirishdi.
13
Er. avv. 1595-yildan Bobilda kassit sulolasining 
hukmronligi boshlanib 1055-yilgacha davom etdi. Bu davr «O`rta Bobil davri»
deb ataladi. Kassitlar Bobilning yuksak madaniyatini qabul qildilar.
Kassit sulolasi faol tashqi siyosat yuritishga urindi. Ular Frot daryosining 
o`rta oqimini, Suriyaning bepoyon cho`l hududlari va Janubiy Suriyadan Iordan 
daryosigacha bo`lgan yerlarni egallab oldilar. Kassitlar Markaziy va Janubiy 
Eronga istilochilik yurishlarini olib bordilar. Ular er. avv. XV asr oxirlarida
Misrga qarshi Mitanni bilan hamkorlik qilib,Misrni Mitanni bilan tinchlik o`rnatishga 
majbur qildi. Old Osiyoda qudratli davlatlar Misr, Xett va Mitanni Old Osiyoda ta`sir 
doirasi uchun shafqatsiz kurash olib bordi. Kassitlar sulolasi bu davlatlar bilan 
murosachilik siyosatini olib bordi va o`zining hukmronligini mustahkamlash uchun 
vaqti-vaqti bilan bu davlatlar bilan ittifoqlar tuzdi. Kassitlar Misrga qarshi xettlarni 
qo`llab-quvvatladilar. Kassit hukmdorlari er. avv. XIII asrda xettlar bilan ittifoqlikda 
osuriyaliklarga qarshi urush olib bordi. Er. avv. XII asr boshlarida kassit Bobili qulay 
xalqaro vaziyatdan foydalanib, Osuriyani o`ziga qaram qildi. Kassit sulolasi zaif bo`lib, 
davlat hokimiyatining joylarga ta`siri zaif edi. Mamlakat ichida davlat yerlarini 
oqsuyak-zodagonlarga muntazam tarqatilishi, ularga soliq tushumlarini berilishi
xazinani bo`shab qolishiga va podsho obro`-e`tiborining tushib ketishiga sabab bo`ldi. 
13
Worlds Together,Worlds Apart. W.W. Norton.& COMPANY.New York. London. 2011, р.99-100.

---

48
Kassitlar davri shaharlarning o`z-o`zini boshqaruvi va xususiy mulkchilikning 
kuchaygan davri bo`lgan. Bobil, Nippur va Sippar shaharlari ma`lum mustaqillikka ega 
bo`lgan. Ular soliq va majburiyatlardan to`la ozod qilingan. Bu shaharlar o`zlarining 
alohida qo`shinlariga ega bo`ladi. Natijada iqtisodiyot gullabyashnaydi. Savdo-
hunarmandchilikning rivojlanishi uchun qulay shart-sharoit yaratiladi.
Qishloq xo`jaligida natural holat kuchayib, tovar ishlab-chiqarish kamaydi. 
Yirik yer egaligi mustahkamlana boshladi. Zodagonlar ko`p hollarda soliq 
to`lovlaridan podsho farmonlari bilan ozod bo`la boshladi. Bunday farmonlar 
“qudurru” (Yer egalarining soliq va ma`muriy immunitetlari to`g`risidagi farmon)
chegara toshlarida yozib qo`yila boshlanadi.