Rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizomiy nomidаgi toshkent dаvlаt pedаgogikа universiteti

 SHumer-Akkad adabiy yodgorliklari
. Bizgacha Mesopotamiya tarixiga 
oid qator adabiy yodgorliklar yetib kelgan. Jumladan,Uruk podshosi Jmerkar 
to`g`risidagi epik poemalardaSHumerning ilk suloladavrida (er. avv. III ming 
yillik boshlari) uzoq mamlakat Aratta (Eron hududi) bilan aloqasi to`g`risida 
qiziqarli ma’lumotlar beriladi. 
 
SHumerning «Gilgamesh va Aga» poemasida Uruk shahrining Kish shahri 
qaramligidan mustaqil bo`lishi uchun kurashi to`g`risida aniq ma’lumotlar 
mavjud. Akkad podsholigining asoschisi Buyuk Sargon to`g`risidagi 
Akkadafsonalari saqlanib qolgan.
SHumer, Bobil va Osuriyaadabiy yodgorliklaridan qimmatli tarixiy
ma’lumotlar olish mumkin. «Gilgamesh» dostoni haqiqiy tarixiy xazina 
hisoblanib, uning matni Nineviya shahridagi mashhur Osuriya podshosi 
Ashshurbanipal (er. avv. VII asr) kutubxonasidan topilgan. Bu doston er. avv. II 
ming yillik boshlaridayaratilgan deb taxmin qilinadi.

---

40
 Antik mualliflar asarlari. 
Antik mualliflar Mesopotamiya tabiati, iqlimi va 
aholisining urf-odatlari, diniy e’tiqodlari, yutuqlari va tarixiy afsonalari 
to`g`risida qimmatli ma’lumotlarni yozib qoldirganlar.
Mesopotamiya to`g`risida eng batafsil ma’lumotlarni Mesopotamiyaga 
sayohat qilgan yunon tarixchisi Gerodot beradi (er. avv V asr). Ko`p yillar Eronda 
yashagan Gerodotning kichik zamondoshi knidlik Ktesiy 23 kitobdan iborat 
«Eron tarixi» asarida Mesopotamiyaga ancha katta o`rin ajratgan. Ammo Ktesiy 
tarixini bayon qilish afsonaviy an’analarga asoslangan bo`lib, voqealarni 
soxtalashtirish, xatolarni ko`pligi uchraydi. Er. avv. V asrda fors shahzodasi 
Kirning yollanma qo`shinida askar bo`lib Mesopotamiyaga kelgan yunon 
tarixchisi Ksenofontning «Kiropediya» va «Anabasis» asarlarida Dajla va Frot 
daryo vodiylari tasviri, mamlakat xalqlari va urf-odatlari to`g`risida ma’lumotlar 
berilgan.
Strabonning «Geografiya» asarining (er. avv. I asr-eramizning I asri) 16 
kitobi Mesopotamiyaga maxsus bag`ishlanib. boy ma’lumotlar beradi. 
Mesopotamiya tarixi bo`yicha bir qancha ma’lumotlar Iosif Flaviy va Rim 
tarixichisi Pompey Trog asarlarida uchraydi.