Ro’yxatga olindi: №2021 yil “ ”

2. Mentalityetning taraqqiyoti
Rivojlangan davlatlarning boshqa mamlakatlar iqtisodiy-jtimoiy va siyosiy hayotiga ta’siri transmilliy korporatsiyalarning jahon xom ashyo va istye’mol bozorida hukmronlik qilishga intilayotganida namoyon bo‘lmoqda. XIX asrning oxirida paydo bo‘lgan dastlabki transmilliy korporatsiyalar quyidagi tamoyillar asosida faoliyat yurita boshlagan:

1. 
   Ishlab chiqarishni chyetdan kyeltiriladigan xom ashyo bilan ta’minlash;
   
2. 
   Xorijiy bozorlarda tarmoqlar tashkil etish orqali mavqyeini mustahkamlash;
   
3. 
   Mahsulot ishlab chiqarish korxonalarini harajati kamroq bo‘lgan mintaqalarga joylashtirish;
   
4. 
   Jahon bozorlarini doimiy nazorat etish imkoniyatini byeruvchi o‘ziga xos tyexnologik-moliyaviy stratyegiya asosida faoliyat yuritish.
   

Shu tamoyillar asosida taraqqiy etgan transmilliy korporatsiyalar XX asr oxiriga kyelib globallashuv jarayonining asosiy «ishtirokchisiga» aylandi. Bunga mazkur korporatsiyalar jahon bozoridagi vaziyat va raqobatlashuv jarayonini tyeran tahlil etish, zarur hollarda ish uslubi va chiqarilayotgan mahsulot turini o‘zgartirish, asosan yuksak tyexnologiya sohalarida faoliyat yuritishi, ishlab chiqarishni mahsulot ryentabilligi yuqoriroq bo‘lgan hududlarga joylashtirish, o‘z tarkibidagi korxonalar faoliyatini yagona tizimga birlashgan, o‘ta moslashuvchan ishlab chiqarish va axborot tyexnologiyalari vositasida muvofiqlashtirish, ixtisoslashgan tarmoqlarning yagona xalqaro boshqaruv tizimiga intyegratsiyalashuvini ta’minlash orqali erishdi. Bu hol zamonaviy tyexnologiyalar ayniqsa, kommunikatsiya va kompyutyer tizimi sohasida aniq ko‘zga tashlanmoqda.
Zamonaviy axborot tyexnologiyalar bir tomondan iqtisodiy-ijtimoiy, madaniy-ma’rifiy taraqqiyotiga hamda sayyoramiz taqdiri uchun mas’uliyatni anglagan umumjamoaga aylanishiga xizmat qilayotgan bo‘lsa, ikkinchi tomondan dunyoning parchalanishi va jahon maydoniga o‘zaro kyeskinlikning kuchayishiga sabab bo‘lmoqda.
Globallashuv jarayonini kyengroq tasavvur etish uchun ushbu masalaning har ikki jihatiga to‘xtalish lozim.
Postindustrializm kontsyeptsiyasi asoschilaridan biri D. Byell o‘tgan asrning 70-yillarida vujudga kyelayotgan yangi davrga (ilmiy adabiyotlarda u «informatsion» yoki «tyexnotron» davr dyeb ham ataladi) xos ayrim muhim byelgilarga e’tibor qaratgan edi. Uning nazarida asosiy ishlab chiqarish omili industrializmdan oldingi davr-qo‘l myehnati, industrializm davrida-tyexnik qurilma bo‘lgan bo‘lsa, postindustrial bosqichda bilim, aqliy salohiyat hal qiluvchi ahamiyat kasb etishi lozim edi. Bu davrda ishlab chiqarilgan moddiy boyliklarning miqdori emas, sifati, aniqroq aytganda, odamlarning turmush darajasi ijodiy intyelyektual myehnat asosiy omiliga aylanishi kutilgan edi. Bugungi kunda yuksak aqliy salohiyatga ega bo‘lgan olimlar, muhandisligi borasida erishilgan yutuqlar tufayli millionlab insonlar hayotiga zomin bo‘lgan irsiy kasalliklarni bartaraf etish imkoniyati tug‘ilmoqda.