Rivojlangan darslik lotin tayyor doc

Tailand 
Malayziya 
YAIM: 1995-1996 y., % 
YAIM aholi jon boshiga, 
1993 y., AQSH doll. 
Aholi, mln. 
Savodsizlik, % 
Inflyatsiya 1980-1993 y., 
%
Sanoat 
hissasi, 
% 
YAIMda 1995 y.
Qishloq 
xo`jaligi 
YAIMda, 1995 y. 
Xizmat 
ko`rsatish 
sohalari, YAIMda 1995 y. 
7,2 
7,1 
740 
187,2 
23 
8,5 
15 
16 
40 
5,6 
6,2 
850 
64,8 
10 
13,6 
30 
21 
42 
8,6 
8,5 
2110 
58,1 
7 
4,3 
40 
11 
48 
9,2 
8,3 
3140 
19,0 
22 
2,2 
42 
12 
40 
Jadval raqamlaridan ko`rinib turibdiki, bular ichida eng yirik mamlakat 
Indoneziya, uning ketidan deyarli bir xil Filippin va Tailanddir. Aholisi kami 
Malayziya, lekin iqtisodiy taraqqiyot darajasi Malayziyada eng yuqori va Indoneziya 
hamda Filippin bir-biriga yaqin, nisbatan orqada hisoblanadi. Lekin umuman 
rivojlangan Osiyo mamlakatlariga nisbatan rivojlanish darajasining farqi katta. Bu 
ayniqsa YAIMning aholi jon boshiga to`g`ri kelishiga taalluqlidir. Lekin iqtisodiy 
o`sish darajasi bo`yicha ko`rsatkichlar yomon emas va erishilgan daraja ham diqqatga 
sazovor hamda bu sohada katta muvaffaqiyatlarga erishilgan.
Bu mamlakaatlar uchun tuzumiy o`zgarishlar kattaligi tavsiflidir. Ayniqsa 
qishloq 
xo`jaligining 
YAIMdagi 
hissasini 
kamayishi, 
xizmat 
ko`rsatish 
tarmoqlarining tezlik bilan o`sishi ko`zga tashlanadi. Eng muhimi yuqori texnikali va 
ilm sig`imli tarmoqlarning paydo bo`lishi va hissasining ortib borishi e’tiborlidir. 
Bularda ham ish kuchiga e’tibor va buning uchun ta’lim sohalarining rivoji, bu 
tarmoqlarga 
xarajatlarning 
ortib 
borishi 
ijobiy 
xolatdir. 
Eng 
muhimi 
industriallashtirish darajasining tezlashuvi va bunga xos ishlarning amalga oshuvidir. 
Bu mamlakatlarda qarzli sarmoyalarning keng jalb etilishi hamda chet 
investitsiyasidan katta foydalanish albatta balans yetishmovchiligi va bu bilan 

---

265
bog`langan muammolarning mavjudligini yuzaga keltiradi. Shuning uchun iqtisodiy 
faoliyatda inqiroz xolatlariga duch kelib, uni xal qilib borish ahamiyatlidir. Bu 
ayniqsa, eng yirik bo`lgan Indoneziyada sezilarlidir. Xatto bu mamlakatda, 
shuningdek Filippinda siyosiy inqirozga ham olib kelgan. 70 – yillar o`rtasidagi 
Sharqiy va Janubiy-Sharqiy mamlakatlarida yuz bergan keng xajmli moliya inqirozi 
juda ta’sirli bo`lgan. 
Osiyoda ancha taraqqiy topgan Malayziyada ham 1998 – yili hech kutilmagan 
og`ir inqiroz xolati yuz bergan. Bu to`la xajmli iqtisodiy inqirozga aylanib, siyosiy 
inqirozni yuzaga keltirgan. Natijada davlat va xususiy investitsiyaning pasayishi, 
ichki ishlab chiqarish va talabning pasayishi, shuningdek tashqi bozorda elektron va 
elektrotexnik sanoati mahsulotlariga talabning qisqarishiga olib kelgan, Malayziya 
eksportining 80 va 67 foizini tashkil etgan. Bu valyuta siyosatining kuchayishi va 
dollarga nisbatan milliy valyutaning belgilangan kursi qo`llanilishiga olib kelgan. 
Bu inqiroz Tailandga nisbatan kam ta’sir ko`rsatgan va bu sohadagi ko`rilgan 
tadbirlar mamlakatda samaraliroq bo`lgan. 
Davlat sektori harakatini olsak, bu Filippinda 70-80 yillar ichida 10 barobar 
ko`paygan. Bu asosan zarar bilan ishlovchi korxonalarni sotib olish hisobiga bo`lgan. 
Hozir davlat sektorida ko`mir qazish, kemasozlik, po`lat quyish, to`qimachilik, qand, 
qurilish, mehmonxona tarmoqlari mavjud. 
Indoneziyada ham davlat sektori keng xajmlidir. Agar 50-yillarda faqat ikkita 
korxona davlat ihtiyorida bo`lsa, 90-yillarga kelib 200 taga yetgan. Asosan neftni 
qayta ishlash, neft-kimyo, o`g`itlar ishlab chiqarish, po`lat, alyuminiy, 
ц
ement, asosiy 
kimyo tovarlari, kemasozlik tarmoqlari mavjud.
Sharqiy-Janubiy Osiyo mamlakatlarida davlatning asosiy ta’siri ko`proq 
tuzumiy o`zgarishlarda ishtirok etish, korxonalar yo`nalishini aniqlash va ularni 
o`zgarishda qatnashuv, ortiqcha quvvatlarni yo`q qilishga qartiladi.