Riniyatoifa (phyniophyta) O'simliklar

Riniyanamolar qabilasi-Rhyniales. Ularning poyasi dixotomik shoxlangan, poyasi tuksiz, protokselemasi kauloidning markazida joylashgan, ya’ni sentarx tipida. Sporangiylari uzunchoq yoki sharsimon bo’lib, uzunasiga ochilgan. Keyingi klassifikasiyalar bo’yicha ko’pchilik olimlar, jumladan amerikalik botanik Birxorst (1971) ilgarigi klassifikasiyalar bo’yicha riniyadoshlar, Xorneofitdoshlar, Xednadoshlar va boshqalarni bitta Riniyadoshlar oilasiga birlashtiradi.

Qabilaning Kuksoniya turkumi bundan 415 mln. yil ilgari o’sgan. Ularning sporangiysi mayda, qalin po’stli sharsimon yoki biroz uzunchoq bo’lgan. Qabilaning yaxshiroq o’rganilgan turkumi riniyalardir. Ular sernam joylarda qalin o’sgan. Vakillaridan katta riniya (Rhynia major) yirikroq bo’lib, balandligi 0,5 m.gacha yetgan. Poyasining dm. 5 mm. ga yaqin bo’lgan. Ularda markaziy stelasi ingichka bo’lib, kselemasi zaif taraqqiy etgan. Tanasida ildizpoyaga o’xshash gorizontal o’suvchi rizomoidlari bo’lib, ulardan yuqoriga qarab poyasimon qismi, pastga tomon esa rizoidlar taraqqiy topgan. Riniyanamolarning yana bir xarakterli xususiyati shuki, ularning sporangiylari bir-biriga yaqin joylashgan, ayrimlarida ular qo’shilib o’sib sinangiylarni hosil etgan.

Psilofitnamolar qabilasi-Psilophytales. Bu qabilaga bitta psilofitdoshlar (Psilophytaceae) oilasi kiradi. Bularda o’q poya (kauloid) yaxshi taraqqiy etgan. Oila turkumlaridan bittasi psilofit bo’lib, devon davrining boshlaridan ma’lum bo’lgan va Harbiy Yevropa, Ural, G’arbiy Sibir, Sharqiy Qozog’iston, Xitoy va Shimoliy Amerikadan topilgan. Psilofitlar balandroq bo’yli bo’lib, poyasining yo’g’onligi 5 mm gacha yetgan. Jinsiy bo’g’ini ma’lum emas.

Riniyafitlarni o’rganish telom nazariyasining yaratilishida asosiy material bo’lib xizmat qilgan. Riniyafitlardan yo’sinsimonlar, plaunsimonlar, qirqbo’g’imsimonlar va paporotniksimonlarning kelib chiqqanligi haqida yetarli asoslar mavjud.