Respublikasining

Xom-ashyo, yordamchi materiallar, ulardan foydalanish, tayyor mahsulotlarga qo′yilgan DST va texnik shartlar talablari.

Xom ashyo tavsifi. Yog′li xomashyo.

Sovun sifatli ishlatiladigan yog′larsifatiga bog′liq bo′ladi. Atir sovuniga ishlatiladigan xomashyolarga yuqoti talablar qo′yiladi. To′q rangli yoqimsiz hidli xomashyolar xo′jalik sovuniga ishlatiladi. Hayvon-qo′y, mol yog′lari sovun uchun qimmat xomashyo hisoblanadi, ayniqsa atir sovun uchun. Texnik hayvon yog′lari-xo′jalik va atir sovunlar ishlatiladi. Ularni tarkibida yog′ bo′lgan xomashlarni qizdirish usuli bilan olinadi. Kokos va palma yadro moylari atir sovunlari uchun ishlatiladi. Ulardan 52% gacha laurin va 19% gacha miristin kislotasi bor. Bu yog′lar sovunning qayishqoqligini oshiradi.

Palma yog′I yog′ kislota tuzilishga qaraganda hayvon yog′lariga yaqin va atir sovun olish uchun ishlatiladi. Salomas yuqori titrlisi (46-48˚C) xo′jalik sovuni uchun past titrlisi (39-42˚C) atir sovuni uchun ishlatiladi. Soapstok olinadigan yog′ kislotalari distirlangan holida ishlatiladi. Sintetik yog′ kislotalari o′rniga ishlatiladi. Fraksiyasi C₁₀-C₁₆ bo′lganlar kokos yog′i o′rniga, C₁₇RCOO-C₂₀ qattiq yog′ o′rniga ishlatiladi.

Sintetik yog′ kislotalari kamchiligi C₁₀-C₁₆ fraksiyasi tarkibida 4-5% past molekulali C₅- C₉ kislotalar bo′lib, ularning sovuni ko′piklanmaydi va yuvish qobilyatiga ega emas, bundan tashqari bu sovunlarning suvdagi eritmalari terisiga tasir qiladi, terini quritadi. C₁₇-C₂₀ fraksoyali sintetik yog′ kislotalar tarkibida 15-20% yuqori molekulali yog′ kislotalari (C₂₅ gacha) bo′lib, ularning sovuni suvga yaxshi erimaydi erimaydi va past yuvish qolbilyatiga ega. Shu sababdan, sintetik yog′ kislotalari sovun pishirishda tabiiy yog′ kislotalari o′rnini to′laqonli bosa olmaydi. Sifatli sovun olish uchun sintetik yog′ kislotalari tarkibida, asosan C₁₂-C₁₆ va C₁₇-C₁₈ fraksiyali kislotalar bo′lishi kerak va yuqori sanab o′tilgan aralashmalardan holi bo′lish lozim. Sintetik yog′ kislotalari katalizator ishtirokida parafani kislorod bilan oksidlanish natijasida olinadi. Katalizato sifatida 0,2% kaliy permanganate yiki marganesning oksidlari ishlatiladi. Oksidlanish jarayonida parafin molekulasi kislorod bilan bog′lanadi, bog′lar har joyidan uziladi va ikkita yog′ kislota molekulasi hosil bo′ladi.

^CH3^-(CH2⁾n^-CH2^-CH2^(CH2⁾m^CH3^+5O2^→