Respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Mavzuni o‘zlashtirish jarayonida talaba:

• 
  qarorlar qabul qilish usullari, ularni baholash va qaror qabul qil- ishdagi tipik muammolar haqida tasavvur va bilimga ega bo‘lishi;
  
• 
  kreativ fikrlash vositalaridan foydalanish, qarashlar va yondashuvlarni shakllantirish, taqlid qilish va tana tafakkurini tavsiflash, kreativ fikrlashda o‘ynash, o‘zgartirish va sintez qil- ish jarayonlarining xususiyatlarini bilish va ulardan foydalanish ko‘nikmalariga ega bo‘lishi;
  
• 
  kreativ fikrlashda kuzatish, tasavvur qilish va mavhumlikni tasvirlay olish, hissiy munosabat, o‘lchovli fikrlash va modellashti- rish, kreativlikni o‘lchash, turli vaziyatlar va muammolar bo‘yicha qarorlar qabul qilish malakasiga ega bo‘lishi kerak.
  

1. Ratsional qarorlar qabul qilish usullari

Yaxshi qarorlar muvaffaqiyatli va to‘liq hayot uchun hal qilu- vchi ahamiyatga ega. To‘g‘ri, ko‘p qarorlarni tezda o‘ylab o‘tir- masdan qabul qilish mumkin. Ammo ehtiyot bo‘lmasak, martaba, munosabatlar yoki sarmoyalar to‘g‘risida shoshilinch qarorlar ha- yotimizni buzishi mumkin. Ko‘p odamlar ichki hissiyotlari asosi-

110

da qaror qabul qilishadi. Ba’zida «Biz tanishganimizdanoq unga uylanmoqchi ekanimni bildiramiz.» Intuitiv qarorlarning afzalli- gi shundaki, ular tezkor bo‘ladi va biz o‘zimizga ko‘proq ishon- ishimiz mumkin, chunki qaror bizning hissiyotlarimiz bilan mos keladi. Ammo ba’zida bizning his-tuyg‘ularimiz aralash va bir-biri- ga mos kelmaydi, ularga noaniqliklar va ahamiyatsiz omillar ta’sir qiladi. Muhim qarorlar uchun biz yaxshiroq tizimga muhtojmiz. Bu bizning his-tuyg‘ularimizni e’tiborsiz qoldirishimiz kerak degani emas. Tuyg‘ularga e’tibor bermasdan birovga uylanish aqlsiz (va qayg‘uli) bo‘ladi. Ammo hissiyotlar va ichki tuyg‘ulari muhim qa- rorlarni qabul qilish uchun yagona asos bo‘lmasligi kerak.




Taraqqiyotni kuzatib boring va natijalardan o‘rganing




8.1- rasm. Qaror qabul qilish jarayonining asosiy sxemasi¹¹.

Xo‘sh, qanday yaxshi qaror qabul qilish mumkin? Ba’zi odam- lar qaror yaxshi natija bergan taqdirda yaxshi qabul qilingan bo‘lishi kerak, deb o‘ylashadi. Bu xavfli, chunki noto‘g‘ri qaror tasodifan baxtli yakun topishi mumkin, ammo siz doimo omadli bo‘lishga umid qila olmaysiz. Buning o‘rniga biz qaror qabul qilish jaray- onining o‘zi ishonchliligiga e’tibor qaratishimiz kerak. Bu qarorni keltirib chiqaradigan fikrlash jarayoni. Ishonchli fikrlash jarayoni

¹¹ Mualliflar tomonidan tayyorlangan.