1. Ratsional qarorlar qabul qilish usullari Yaxshi qarorlar qabul qilish jarayoni Qarorlarni baholash usullari

14.Mavzu. Boshqaruv qarorlarini qabul qilishda kreativ fikrlashning o’rni
Reja:
1. Ratsional qarorlar qabul qilish usullari
2. Yaxshi qarorlar qabul qilish jarayoni
3. Qarorlarni baholash usullari
4. Qaror qabul qilishdagi tipik muammolar


Mavzuni o`zlashtirish jarayonida talaba:
• qarorlar qabul qilish usullari, ularni baholash va qaror qabul qilishdagi tipik muammolar haqida tasavvur va bilimga ega bo‘lishi;
• kreativ fikrlash vositalaridan foydalanish, qarashlar va yondashuvlarni shakllantirish, taqlid qilish va tana tafakkurini tavsiflash, kreativ fikrlashda o‘ynash, o‘zgartirish va sintez qilish jarayonlarining xususiyatlarini bilish va ulardan foydalanish ko‘nikmalariga ega bo‘lishi;
• kreativ fikrlashda kuzatish, tasavvur qilish va mavhumlikni tasvirlay olish, hissiy munosabat, o‘lchovli fikrlash va modellashtirish, kreativlikni o‘lchash, turli vaziyatlar va muammolar bo‘yicha qarorlar qabul qilish malakasiga ega bo‘lishi kerak.


1.Ratsional qarorlar qabul qilish usullari

Yaxshi qarorlar muvaffaqiyatli va to'liq hayot uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega. To'g'ri, ko'p qarorlarni tezda o'ylab o'tirmasdan qabul qilish mumkin. Ammo ehtiyot bo'lmasak, martaba, munosabatlar yoki sarmoyalar to'g'risida shoshilinch qarorlar hayotimizni buzishi mumkin. Ko'p odamlar ichki hissiyotlari asosida qaror qabul qilishadi. Bazida "Biz tanishganimizdanoq unga uylanmoqchi ekanimni bildiramiz." Intuitiv qarorlarning afzalligi shundaki, ular tezkor bo'ladi va biz o'zimizga ko'proq ishonishimiz mumkin, chunki qaror bizning hissiyotlarimiz bilan mos keladi. Ammo ba'zida bizning his-tuyg'ularimiz aralash va bir-biriga mos kelmaydi, ularga noaniqliklar va ahamiyatsiz omillar ta'sir qiladi. Muhim qarorlar uchun biz yaxshiroq tizimga muhtojmiz. Bu bizning his-tuyg'ularimizni e'tiborsiz qoldirishimiz kerak degani emas. Tuyg'ularga e'tibor bermasdan birovga uylanish aqlsiz (va qayg'uli) bo'ladi. Ammo hissiyotlar va ichki tuyg'ulari muhim qarorlarni qabul qilish uchun yagona asos bo'lmasligi kerak.
Xo'sh, qanday yaxshi qaror qabul qilish mumkin? Ba'zi odamlar qaror yaxshi natija bergan taqdirda yaxshi qabul qilingan bo'lishi kerak deb o'ylashadi. Bu xavfli, chunki noto'g'ri qaror tasodifan baxtli yakun topishi mumkin, ammo siz doimo omadli bo'lishga umid qila olmaysiz. Buning o'rniga biz qaror qabul qilish jarayonining o'zi ishonchliligiga e'tibor qaratishimiz kerak. Bu qarorni keltirib chiqaradigan fikrlash jarayoni. Ishonchli fikrlash jarayoni har bir qaror yaxshi natija berishiga kafolat bermaydi. Yaxshi natijalarga erishish ehtimoli ko'proq, bu esa kamroq xatolarni anglatadi.



10.1- rasm. Qaror qabul qilish jarayonining asosiy sxemasi¹
Bu etarlicha sodda ko'rinadi - variantlaringizni sanab o'ting, ularni baholang va eng yaxshisini tanlang. Biroq, soddaligi aldamchi. Haqiqatan ham samarali bo'lishi uchun intizom va g'amxo'rlik zarur. Keling, ushbu qadamlarni birma-bir yaqindan ko'rib chiqaylik.
1-qadam: Qaror qanday qabul qilinishi haqida umuman o'ylab ko'ring
Zamonaviy hayot tez sur'atlar bilan rivojlanib bormoqda va biz har doim tez qaror qabul qilishimiz uchun bosim ostida qolamiz. Ammo shoshilinch qarorlar keyinchalik yomon oqibatlarni bartaraf etish uchun ko'proq vaqt va pul sarflashni anglatishi mumkin. Shunday qilib, qaror qabul qilishdan oldin, o'zingizning vazifangiz haqida umumiy fikr qiling. Amerikalik faylasuf va o'qituvchi Jon Dyui aytganidek: "Yaxshi aytilgan muammo - bu yarim hal qilingan muammo". Mana bir nechta tegishli savollar:

•