Respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

105

mumkin. Istiqbolli ta’riflar atamaning ma’nosini aniq tushuntirish qiyin bo‘lganda foydalidir. Ammo estensial ta’rif kengaytma bilan ta’riflash shaklidir va intensiv ta’riflar, agar mavjud bo‘lsa, ma’noni yaxshiroq tushuntirib berishi mumkin.

7.3.3 Jins-differensiya bo‘yicha ta’rif

Differensiya usuli – ta’riflarni tuzishda juda foydali vosita. Ush- bu yondashuvga ko‘ra, biz atamani belgilashni istasak, avval ushbu atama qo‘llanilishi kerak bo‘lgan keng toifani aniqlaymiz. Ushbu turkum jins, deb nomlanadi. Xachirni aniqlash uchun, avvalambor, xachir hayvon ekanligini ta’kidlaymiz. Albatta, xachirlardan bosh- qa hayvonlar ham ko‘p. Shunday qilib, keyingi qadam farqlanish- ni aniqlashdir. Bu turkumdagi narsalarni ikkita guruhga ajratadi- gan xususiyatdir – bu belgilangan muddat doirasiga kiradigan va bo‘lmaydiganlardir. Xachirda bu erkak eshak va urg‘ochi otning avlodi bo‘lish xususiyati bo‘ladi. Ikkala qismni birlashtirib, to‘liq ta’rifga kelamiz:

Xachir – bu erkak eshak va urg‘ochi otning nasli bo‘lgan hay- von.
Ushbu turdagi ta’rif foydalidir, chunki u to‘liq ta’rifni eslab qolish va tushunish qiyin bo‘lsa ham, tinglovchilarga belgilangan aniqlovga tegishli bo‘lgan narsalar to‘g‘risida ma’lumot beradi. Ushbu turdagi ta’rifga ko‘proq misollar keltirilgan, ularning jins qismi ta’kidlangan:
Muz – muzlatilgan suv.
Guvoh – sud jarayonida yoki depozitda qasam ichgan holda gu- vohlik beradigan kishi.
Vitamin – normal o‘sish va metabolik jarayonlar uchun oz miqdordagi zarur bo‘lgan past molekulyar og‘irlikdagi organik birikma.
Fonema – tildagi eng kichik tovush birligi.

106

Mashqlar

3.1. Ushbu ta’riflarni xabar beruvchi, aniq, taxmin qiluvchi yoki ishontiruvchi, deb tasniflang:
«IQ 100 dan yuqori» – O‘rtacha aqldan yuqori degan ma’noni anglatadi.
Kamera – bu suratga olish uchun asbob.
Hayvonlarni himoya qilish bo‘yicha faollar – bu hayvonlarni odamdan ko‘ra ko‘proq sevadigan odamlar.
Ateist – bu Xudoning mavjudligiga ishonmaydigan odam.
3.2 Ushbu ta’riflarni baholang va ularda muammolar mavjud- ligini tekshiring.
Nafrat – boshqa odamlarga zarar etkazish yoki ular uchun muhim bo‘lgan narsani buzish istagi.
Biologiya – bu tirik organizmlarni o‘rganishdir. Yin nima? Yang emas. Yang nima? Yin emas.
Sevgi – bu baxt eshigini ochadigan asosiy kalit. (Oliver Vendell
Xolms).
Sevgi – bu tabiiy ravishda bir-birining hissiy, intellektual va jismoniy holatlarini sozlashga qodir va tayyor bo‘lgan va ularga ta’sirchan va ta’sirchan munosabatda bo‘lishga qodir bo‘lgan va tayyor bo‘lgan ikki kishi o‘rtasidagi yaqinlik (biomatch.com).
G‘azablangan – birovga g‘azablanish.
Bomba – bu odamlarga zarar yetkazish uchun portlash uchun mo‘ljallangan qurilma.